Time Seyin hepimize sesleniyor: Ait olduğun yere dön, milletin için çalış...
ТХЬАЛЪЭIУ / TANRIYA YAKARIŞ
ИцIэ лъапIэкIэ сэублэ сэ ситхьашхо,
Yüce adınla başlıyorum Allahım,
ЦIыфы цIыкӀум псэ ритыгъ ащ боу илъэкI шхо.
İnsanoğluna can verdi ve o çok güçlüdür.
ЦIыфы цIыкӀур лъэпкы лъэпкъэу къыгъэшIи,
İnsanoğlunu kavim kavim yarattı,
ГъэшIыгъэмэ апэдэдэ рыгъэшъи,
Yaratılanların en değerlisi olarak kıldı,
ШIоу къылъэгъуи цIыфы лъэпкъыр анахьэу,
En çok insanoğlunu sevdi,
Псэушъхьэу щыIэмэ ышIыгь атэIащъхьэу.
Canlıların hepsine üstün kıldı.
ЫшIыгъэхэу зэлъэпкъэгъур ежь зэфэлIэу,
Aynı ırka birbirini sevdirdi,
Хабзэу хъугъэ зэщыщыхэр ежь зэкIуалӀэу.
Bir olanların birleşmesi adet oldu.
ЛӀакъо пстэум ибзэ шъхьафэу ыгъэпсыгъ,
Her kabileye ayrı ayrı dil verdi,
Ащ фэшӀыкIэ шъхьаджы ибзэ кIэхъопсыгь.
Bu nedenle herkes kendi dilini sevdi.
ЗэхэшIыкIым иlункӀыбзэр бзэр ары,
Hayatı anlamanın anahtarı dildir,
Зэлъэпкъэгъур зыгъэнафэрэ бзэр ары.
Irkdaşlığı belirleyen dildir.
Бзэр мыхъумэ цIыфы лъэпкъыр сыдым фэд?
Dil olmasaydı insanoğlu neye benzerdi?
Бзэ Iумылъэу къэгъэшIыгъэ мэлым фэд.
Dilsiz yaratılan (dili olmayan) koyun gibi olur.
Шхьафитыныр лъэпкъыхэмэ ежь яшъуаш,
Özgürlük her ırk için bir haktır,
Щытхъур зэужьэу титхьа лъапIэ, о фэшъуаш.
Övgümün hepsi senin içindir yüce Allahım.
Лъэпкъыхэмэ ахырилъхьагъ зы машIо,
Her ırkın yaradılışına koydu bir ateş,
Зэпытымэ игъэплъынкIэ ащ яшъо
Devamlı ısıtırdı onların tenlerini,
А машӀом къыгъэплъырэр зэрефылIэ,
O ateşin sıcaklığı ile biraraya geliyor,
Зэлъэпкъэгъур сыд игьоки зэрехылIэ.
Irkdaşlar her zaman bir araya geliyor.
ИлIэуж зышӀомышӀэу зи нэгъуадж,
Aslını devam ettirmemek ne kötü,
ЦIыфы фэмыф афэдэхэр сыды бзадж.
Onlar sevilmeyen, uğursuz insanlar, ne kötü.
Ежь илъэпкъ зыушъэфырэм щыукӀытахьэу,
Soyunu inkar etmek utançtır,
ЛIыгъэ Iахым зыхэныгъэр ащ нахьэу.
Erkeklikten(insanlıktan) nasibini almamış gibidir.
ЫгъэкӀодыгъ Тхьа лъапIэшхом а фэмыфыр
O Allahın nazarında yok gibidir,
Ооугущ, кӀодыгъэм сыд имафэр?
Eyvah, eyvah insanlığı kaybedenin nedir değeri?
Ситхьэ лъапIэу зыфэдэхэр щымыIах,
Yüce Allahım onlar gibisi hiç yok,
Зыиныгъэ зыкIи гъунапкъэ имыIах.
Senin yüceliğinin sınırı yok.
СитхьальапIэ! Пегъумбарым фэшӀыкIэ,
Yüce Allahım! Peygamberin hakkı için,
Хьэрэменэу бгъэлъэгъуагъэм фэшӀыкIэ,
Haram kıldıklarını bizlere gösterdiğin için,
МэлэIичэу бгъэлъэпIагъэм фэшӀыкIэ,
Değerli kıldığın melekler için,
УикъурIанэу къэбгъэкӀуагъэм фэшӀыкIэ,
Gönderdiğin Kuran için,
Адыгагъэу бгъэкъэбзагъэм фэшӀыкIэ,
Temiz yarattığın adığelik için,
Къахэплъхьагъэ нэутхагъэм фэшIыкIэ,
Bize kattığın özellik (uyanıklık) için,
Тятэхэмэ яхэбхагъэм фэшӀыкIэ,
Atalarımızın üzerine saçtığın bu rahmet için,
Пщызы ипсэу бгъэчъэгъуагъэм фэшӀыкIэ,
Pşızı (kuban) nehrini duru tertemiz yaptığın için,
Шэхьиты псэу дэкӀоягъэм фэшӀыкIэ,
Sana yükselen şehit canları için,
Енчъэ цIыкIоу къыдэнагъэм фэшӀыкIэ,
Çaresiz kalan küçükler için,
Сабый цIыкӀоу зэтэгъырэм фэшӀыкIэ,
Ağlaşmakta olan bebekler için,
КъупшъхьалъапIэу кӀэухъумагъэм фэшӀыкIэ,
Gömülmüş kutsal kemikler (cesetler) için,
ДзэкӀолӀыхэу зэуагъэмэ афэшӀыкIэ,
Asker olarak savaşanlar için,
ЛIыхъужъыхэу къаylагъэм фэшӀыкIэ,
Yaralanan yiğitler(gaziler) için,
ДзэкIо шыхэу гъэпсыгъуагъэм фэшӀыкIэ,
Ordu atı olarak yetiştirilen (inceltilmiş) atlar için,
Къэ шӀышӀыхэу хъушIагъэм афэшӀыкIэ,
Mezar taşı kaybolanlar için,
Нэфщъагъом зыхъункӀагъэм фэшIыкіз,
Şafakta baskına uğrayanlar için,
ЗаошIыпIэм щыхъушIагъэм фэшIык1э,
Savaş alanında at oynatanlar için,
Заом макъэ щызышIыгъэм фэшIыкIэ,
Savaşta nara atanlar için,
Пыим машIоу щыусхъуагъэм фэшӀыкIэ,
Düşmana, ateş olup yağan için,
Чатэ рыхэу шъхьарыхьагъэм фэшIыкIэ,
Çekilmiş kılıçla tepelerinde bitenler,karşı koyanlar için,
А мэшӀодзэу зэIукӀагъэм фэшӀыкIэ,
Ateş eden o birlikler için,
Адыгагъэм фэлэжьагъэм фэшIыкIэ,
Adığelik uğruna çalışanlar için,
Щэрыуаджэу мызэкӀуагъэм фэшIыкIэ,
İsabetsiz davranmayanlar,atış yapmayanlar, Geri durmadan, ileri atılanlar için,
Уишъыпкъагъэу къябгъэшӀагъэм фэшӀыкIэ,
Öğrettiğin hakikatler için,
Къурмэнэу зэшӀуабзыгъэм фэшIыкIэ,
Kurban olarak gibi kesilenler için,
НэкӀымазэу анэкӀыгъэм фэшIыкIэ,
Oruç tutanlar için,
Мазэ тыгъэу бгъэнэфыгъэм фэшIыкIэ,
Ay ve güneş ile aydınlattığın için,
Жъуагьоу уогум хэбгъапсыгъэм фэшӀыкIэ,
Gökyüzünü yıldızlarla aydınlattığın için,
Уащъоу чIыгум тэбгъэшӀагъэм фэшӀыкIэ,
Yeryüzüne kapattığın gök kubbe için,
Хы псышхохэу бгъэшъобгъуагъэм фэшӀыкIэ,
Yarattığın engin denizler için,
Къушъхьа лъагэу бгъэIэтыгъэм фэшIыкIэ,
Diktiğin yüksek dağlar için,
Чэтэ Iапшъэу рэшIэтырэм фэшӀыкIэ,
Çekiç bilekli çalışanlar için,
ІэнбияIэу узэблагъэм фэшӀыкIэ,
Sana yakın olan enbiya (peygamberler) için,
ІэулияIэу узиблагъэм фэшӀыкIэ,
Sana yakın olan erenler (evliya) için,
ЩухьэдаIэу къыоблагъэм фэшӀыкIэ,
Sana kavuşur şehitler için,
А хэгъэгум идэхагъэ фэшӀыкIэ,
O ülkenin güzelliği için,
Мэзы дахэу бгъэшхъуантӀагъэм фэшӀыкIэ,
Yeşerttiğin güzel orman için,
Шъофы дахэу бгъэтӀылъыгъэм фэшӀыкIэ,
Serdiğin güzel ova için,
А ситхьашхо! УилъэпIагъэ фэшӀыкIэ,
Ey Allahım! Senin yüceliğin için,
Iарщэу курщэу къэбгъэIагъэм фэшӀыкIэ,
Yarattığın, kurduğun sonsuz arş(uzay) için,
Сыд ишIуагъэр нахы кӀахьэу тышӀыкIэ,
Daha fazla uzatmanın faydası yok,
ТыолъэIу Адыгагъэм фэшIыкIэ.
Yalvarıyoruz sana Adığelik için,
УинэшӀухэр къащыбгъафэу унэныкIэ,
İyiliklerinle kuşatıp, yaşatan,
Адыгэхэр хэмыкӀуадэу щыӀэныкIэ,
Adığelerin kaybolmadan yaşamaları için,
ЦIыфыхэмэ апэ итэу хъуныхэкIэ,
İnsanlara önder olmaları için,
КъэнэныкIэ илъэпкъырэ ицIэрэ,
Adıyla, ırkıyla kıyamete kadar kalmaları için,
ИлӀыгъэрэ ихабзэрэ ибзэрэ.
Namı ile kültürü ve dili ile.
Сыоубзэ, сыолъэIу мыщ фэшӀыкIэ.
Yalvarıp, yakarıyorum bunun için.
Адыгэу ипхъыхьэ-итэкъу хъугъэхэр,
Darmadağın olmuş Adığeleri,
СыолъэIу зэIубгъакIэу бгъэхьакIэнкIэ.
Yalvarıyorum bir araya getirmen için.
КIУАКIЭ / HAYKIRIŞ
Къэзыхьэу зышIоигьо дахэхэр,
Zafere ulaşmak isteyenler,
Къынэрэс зэрэпылъэу Iашэхэр.
Yetişsinler kuşanmış silahlarıyla.
Сыдым шъупэс тилэгьухэр,
Neyi bekliyorsunuz ey akranlar,
Е мардж, шъукъынэс ныбджэгъухэр.
Haydi yetişin arkadaşlar.
Шъукъэтэдж Аыгэ кIалэхэр,
Kalkın Çerkes gençleri,
Къынэсыгъ даушы мафэхэр!
Yetişti uyanış günleri!
Мафэшхоу зыпаплъэрэр къынэсыгъ,
Beklediğin o büyük gün geldi,
А мафэм Адыгъэр къэшэсыгъ,
O gün yetiştiler Çerkesler,
Яхэгъэгу игъунапкъэ ягъэнафи
Sınırını çizdi vatanın,
Напэ дахэ къахьыныкIэ аухэсыгъ.
And içti zafer gününe.
Шъукъэтэдж Адыгэ кIалэхэр,
Kalkın Çerkes gençleri,
Къынэсыгъ даушы мафэхэр!
Yetişti uyanış günleri!
Адыгагьэм ибыракъ дэчъэягь,
Çerkes bayrağı yükseldi,
Шъхьафитэу ихьукум дэкIоягь.
Özgürlük ruhu karar verdi.
Ихэгъэгу тезыхынкIэ ежьагъэмэ
Vatanını almak isteyen,
ЯпыинкIэ Адыгэр къэхъыягъ.
Düşmana karşı, uyandı Çerkes.
Шъукъэтэдж Адыгэ кIалэхэр,
Kalkın Çerkes gençleri,
Къынэсыгъ даушы мафэхэр!
Yetişti uyanış günleri!
Хэгъэгум къихьагьи Урысыр,
Vatanı işgal etti Ruslar,
ЧIирисагъ тичIылъэ быракъыр,
Bayrağını dikti köylerimize,
Быны кIалэр шы лъэгукIэ къащытIэ,
Atlarıyla bebekleri çiğniyor,
МашIо едзи тыригъэжьы унэпкъыр.
Sınırlarımızı ateşe tutuyor.
Щъукъэтэдж Адыгэ кIалэхэр,
Kalkın Çerkes gençleri,
Къынэсыгъ даушы мафэхэр!
Yetişti uyanış günleri!
Пыихэмэ аIорэкI тидзэхэр,
Düşmanları karşılasın ordularımız,
ЯлъыхэмкIэ арэгъэшIокI чIылъэхэр,
Kanlarıyla beslesin köylerimizi,
Хыягъэрэ мысагъэрэ орэнафэ,
Suçlular ve kötüler çıksın ortaya,
Яхэтэрэх гуфэгужьэу тиIэхэр.
Ellerimizi kurtaralım bunlardan.
Шъукъэтэдж Адыгэ кIалэхэр,
Kalkın Çerkes gençleri,
Къынэсыгъ даушы мафэхэр!
Yetişti uyanış günleri!
УIэгъаеу ыджы нэсы тыщысыгъ,
Yaralarımızla şimdiye kadar,
Лъэщтэгъуаджэу гукIэешхоу тыщытыгъ,
Korku ve endişeyle bekledik,
Тихэгъэгу къицIэлъагъэ Урысыр,
Vatanımızı işgal eden Rus'a karşı,
ТхъункIэныкIэ игъо къэси тытэджыгъ.
Geldi sırası saldırmak için.
Къэдгьэзэнэп таукIыми зы нэсэу,
Dönüşümüz yok, sonuna kadar,
ТишъхьакIохэр тэгъэлъагъо тэ шэсэу!
Örnek gururumuzu gösteriyoruz biz!
Типыихэр тихапIэмэ ащэхъушIэ,
Düşman yerlerimizde geziniyor,
Тигупсэхэр тихэгъэгу шы чIэращэ.
Evlatlarımız vatanımıza at sürüyor.
Тятэ пIашъэмэ яхапIэ тылъэрэплъ,
Atalarımızın yerlerini arayalım,
КъытIукIэщты тигъусэмэ тапэрэплъ.
Karşılaşacak yoldaşları bekliyelim.
Къэдгьэзэнэп таукIыми зы нэсэу,
Dönüşümüz yok, sonuna kadar,
ТишъхьакIохэр тэгъэлъагъо тэ шэсэу!
Örnek gururumuzu gösteriyoruz biz!
МЭТ ІИЗЗЭТ ПАЩЭМ ИСЭУАГЪ КАВКАЗ
MET İZZET PAŞA ANISINA KAFKAS
Сыдэу Іэтыгъ икъушъхьа?
Nasıl yüksek dağları?
Сыдэу шъхунтIэ иIуашьхьа?
Ne kadar da mavi/yeşil (turkuaz) yüksek tepeleri?
Осым фэдэу чэсэя?
Kar gibi bembeyaz mı?
КӀэрапхагъэр ащ ишъхьа,
Onun başına bağlanan örtü,
Ягъэгъунэу щытыха
Korumakla mı görevliler,
Адыгагъэм ипашъхьа?
Adığeliğin önünde, karşısında?
Адыгэхэу къикIыгъэмэ
Adığe olarak gelenlere,
КъафэрашӀа ащ нашъхьа?
Göz kırpıyorlar mı ona?
Адыгагъэм иIэуж
Adığeliğin nişanı (belirtisi),
КъараIуата илIэуж?
Anlatıyorlarmı, öğretiyorlar mı geride bıraktıkları izleri?
Адыгагъэм иуакъар,
Adığelerin olayını,
Къытаlуатэ икъэбар.
Haber olarak anlatıyorlar bize.
Адыгагъэм иплъагъо,
Adığeliğin görüntüsü,
Идэхагъэ къэлъагъо.
Güzelliği görünüyor.
Адыгэхэр аIэты,
Adığeleri yüceltiyorlar,
Акъушъхьамэ атэты
O dağlarda yaşıyorlar,
Ошъогум кӀырахы,
Göğe yükseliyorlar,
Уаипчъэхэр Iурахы,
Müjdeler sunuyorlar,
Оркъыхабзэ къырахы,
Vorklerin (asaletin) habzesini alıyorlar,
Шэны дахэ пырахы.
Güzel ahlaklarına, huylarına saygı duyuyorlar.
Ошъуапщэхэр дэкIуае,
Bulutlar yükseliyor,
Чэсэй пӀонэу ясае,
Kar beyaz gibi elbisesi,
Адыгэхэр ягъае,
Adığelere ağıt yakıyorlar,
Ямафэхэр бэу yae.
Günleri çok fırtınalı.
Адыгагъэм ипахьэ,
Adığeliğin buharından,
ХэӀукӀырэп зи макъэ.
Çıkmıyor hiç ne ses, ne nefes.
Зэлъаубытыгь пщагъомэ,
Sisler kapladı,
Залъаухъумагь гугьомэ.
Dertler kapladı.
Плъэгъужьыщтэп жъуагьохэр,
Göremiyeceksin yıldızları,
Хэпсыжырэп нагьохэр.
Parlamıyor ela gözler.
Гуащэ цIэшхор сыд хугъэ?
Ünlü, büyük Guaşe ismi be oldu?
Пщы шъаохэр тэу хъугъэ?
Zengin bey çocukları ne oldu.?
Тэу рэхъугъэ щэндакъыхэр
Ne oldu makamlar tahtlar,
ПчэӀухумэ ядэпкъыхэр?
Kapı önlerinin duvarları?
Тэдэ щыIэх тхьаматэхэр
Neredeler Thamateler,
Рэлыдырэ зичатэхэр?
Parlıyor mu kılıçları?
Адыгэхэр рэлIагъа,
Adığeler öldü mü,
Хьаури зы корт къэнагъа?
Yoksa çok mu azınlıkta kaldılar?
Оркъы кӀалэу хьанэхъухэр,
Vork evladı olarak Hanahu’lar,
ГушӀопцIэу щтыгъ нэпэфыхэр.
Güleryüzlü idiler, akyüzlüler.
Шыу къабзэу хъупхъагъэх,
Temiz atlılar, eğitimli,terbiyeli idiler,
Шъуащэ къабзэм лъыплъагъэх
Güzel giyim kuşama baktılar,
Яашэхэр рылагъэх.
Silahları bakımlı, boyalı.
Яцыехэр дышъэ уагъ,
Kaftanları altın sırma
Пшъашъэхэмэ ясэуагь.
Kızların hatırasına, anısına.
Пalop тIыгьоу шъынашъо,
Şapkaları kıvırcık kuzu postundan,
КъэсшIыныба иунашъо?
Hakkında bir şey söyleyemezmiyim, sözünü edemez miyim.?
ПаIощыкор мэшIэты,
Şapkasındaki arma parlıyor,
Хьазырыхэр пэшъэты.
Hazırları(fişekleri) parlıyor.
Сыдэудахи яшъуашэ,
Ne kadar güzel çerkeskası,
Лъэшэу якIуи яIашэ,
Çok yakışıyor silahları,
Япкъышъоли къабзи бэу,
Tenleri ve vücutları tertemizdi,
Ау щытыгъэх мыщ ипэу.
Öyle idiler eskiden beri.
Ащ афэдэу щэкӀолъакӀo
Onun gibi becerikli,
Бгъотыныеп зи лэlyaкlo,
Asla bulamazdın hiç yalvaran,
АгъэчъэкӀи ялъыхэр,
Akıtıyorlar kanlarını,
АтхьакӀыжыгь напэхэр.
Yıkadılar, yüzlerini (onurlarını).
Адыгагъэм инапэ
Adığeliğin onurunu,
ЗытхьыкIырэм иIапэ,
Yıkayanın eli,
Напэ щыфэжь илъапэ.
Yüceltmek için ayak ucuna yüz sür.
Къурмэнэу фэхъу исапэ,
Kurban olsun ayağının tozuna,
Рэхъущтымэ игуапэ.
Memnun olacaksa.
Мы шъофыхэр мэгушӀопцIа?
Bu ovalar insana gülümsüyor mu?
Къатэсагъэр ащ осэпса?
Üzerine yağan çiğ mi?
Аущымытэу нэгунэпса?
Öyle değil de, yoksa gözyaşı mı?
Пшъашъэ дахэу нэпэфымэ,
Beyaz tenli güzel kızlar,
Адыгагъэр зыIофымэ
Adığelik için yaptıkları işler,
Къapalyaта яшъэфыхэр,
Anlatıyorlar sırlarını,
Хъупхъэхэмэ яIофыхэр?
Hamaratların işleri mi?
Услъэгъурэр ошъуапща?
Bu gördüğüm bulut mu?
УIагъэмэ як1апща?
Yaralarını serinletiyor mu?
Адыгэмэ яфапща?
Adığelerin nefesleri?
НэкӀутехъоу дэнэфа?
Yüzüne örtülen beyaz ipekli mi?
Ау щымытэу бзыуцыфа?
Yoksa pamuklu mu?
Бзыуцыфэу аутыгъа?
Pamukları tifttiler mi?
Бзыуцыфэу а1этыгьа?
Yoksa pamuk olarak kaldırdılar mı?
Амырэу пшъашъэхэмэ
Öyle değil de kızlara,
Ясэуагъэу арыхэмэ,
Onların anısına mı,
КъафашIыгъа шъаохэмэ,
Oğlanlara uygun olanlar,
Хэкум папкӀэ лажьэрэмэ?
Vatan için çalışanlara?
АкӀыкӀыгъэу фэлэчымэ,
Felek ellerinden gücün yetiyorsa,
ЯчыяпӀа мэлэчымэ,
Meleklerin uyku yerleri mi,
ЯгьолъыпIэу, ятӀысыпӀа,
Uyuma ve oturma yerleri,
ЯщынапIэу ячыяпӀа?
Korku, uyku yerleri mi?
Емардж alo пшъашъэхэмэ,
Hadi diyorlar kızlara,
Хъупхъэ дахэу бзылъфыгъэмэ,
Maharetli,becerikli kadınlara,
Тяшъумыгъахь пыихэмэ
Düşmanlarımıza kaptırmayın,
Шъу адыгэу хъульфыгъэмэ.
Sizler adığe erkekleri iseniz.
Нэгүнэпсэу къытаджэх,
Ağlamaklı olarak bizleri çağırıyorlar,
Типыихэр мэхъаджэх.
Düşmanlarımız köpek gibi havlıyorlar, uluyorlar.
А дахэхэр хэты фэд,
O güzeller kime benziyorlar,
ГъэкӀыжыгъэу бланэм фэд.
Heybetli görkemli dişi geyiğe(ahu) benziyor.
ШIоу орэхъужь уилъэгъу
Gösterişli, iyi olsun senin görüntün,
Пшъо пызыгъэу усэлъэгъу.
Rengin, benzin solgun görünüyor.
КъысаIоба уигукIае,
Bana söylesene derdini, isteklerini,
Сэ сэгъэшIэ узыфае.
Bana bildir ne istediğini.
Еоой elo Адыгэхэр,
Eyvah, eyvah diyor adığeler,
Хьэджэрэтым еухыхэр.
Hicretin(göç) yok ettikleri.
АшӀыгъэр тмыкъугъэу
Yaptıkları bize yakışmayan,
Пыихэмэ раущыкухьа?
Düşmanlarımız eziyorlar mı?
IэпыIэгьор амыгъотэу
Yardım bulamadan (alamadan),
Урысымэ ралъэщъуахьа?
Ruslar yerle bir ettiler mi(sürüklediler mi)?
Адыгэхэр бэу Іыгъадж
Adığeler çok zor insanlardır, zaptedilemezler,
АщышӀырэр бэу игъуадж,
Başlarına gelenler çok kötü,
Мафэкъэсы мэухы,
Her geçen gün bitiyor,
Нэкъум осэу еухы.
Yamaçtaki karın erimesi gibi.
Адыгъэхэр шъулIагъа?
Adığeler öldünüz mü?
Дунэешхор шъуухыгъа?
Koca dünyayı bitirdiniz mi?
Тыунэхъужьи тытӀысыя?
Perişan olup, çöktük mü?
Ыджы нэсы тыщысыя?
Şimdiye kadar oturduk mu?
ТшынахыкIэу тикӀалэмэ
Bizden küçük ve çocuklarımıza,
АщышӀырэр тлъэгъурэба?
Yapılanları görmüyormuyuz?
ГухэкI тиIэу тыщытымэ,
Gönül kırıklığımız varsa,
ШъхьакIo тиIэу тыцIыфымэ,
Şerefimiz, gururumuz olan insanlarsak,
ЛъытIэк1 ткIэтэу тыщытымэ,
Saygınlığımız varsa,
Тилъэпкъыхэу тигупсэмэ
Soyumuz canımızsa,
АрашIэрэр щъоIурэба?
Onlara yapılanları duymuyormusunuz?
Зымыдэрэр мы дунаим
Bu dünyayı kabul etmeyen,
Тытетынэу язы пакIэм,
Bir ucunda yaşayalım,
ТымылӀагъэу тыхэлъымэ,
Ölmeden içinde yatsakta,
Зедгъэшхына тэ тылӀымэ?
Yedirir miyiz kendimizi biz yiğitsek?
Сыдым шъупэс ныбджэгъухэр,
Neyi bekliyorsunuz arkadaşlar(dostlar),
КъикӀыжьырэп шъимакъэхэр,
Artık çıkmıyor sesiniz, soluğunuz,
Емардж сэIо тилэгъухэр,
Haydi diyorum arkadaşlar,
Лъырэ гурэ щыIэжьыба?
Kandan ve candan kimse yok mu?
Зэлъэпкъэгъоу тызэшыба?
Tek bir millet soydaş değilmiyiz?
Мы дунаем тиуцупIэ,
Bu dünyadaki duruşumuz,
ЩыкӀодыщта титӀысыпӀэ?
Yurdumuz yok mu olacak,kaybolacak?
Уятэ лъэпкъ шъхьафитэу,
Ata soyun bağımsızdı,
Ямалымэ афитэу
Mal mülklerin sahibiydiler,
КърикӀуагъэу щытыба?
Öteden beri öyle gelmiyormuydu?
ЯӀэ пхыгъэу, янэ пхыгъэу,
Elleri bağlı, gözleri bağlı.
Адыгъэмэ яжэ пхыгъэу
Adığelerin ağzı bağlı
НыбжьырэмкIэ щытыщтыха?
Ömürboyu böyle mi yaşayacaklar?
Аущтэу тхьалэщтыха?
Böyle boğulacaklar mı?
РэпщылIыщтэп тилъэпкъы,
Köle olmayacak soyumuz,
РаупкӀыми илъэпкъы.
Soyunu kökünden kesseler bile.
Шъхьафимытыр мэлӀык1э,
Özgür olmadan çalışıyor,
Хэрамыloy мэпIыкIэ.
Adam yerine konmadan, soğukta donuyor.
Ар зихьакъыр ярэби,
Buna hak ediyor mu yarabbi,
Енчъэдэдэу бэу сабый.
Yetim kalan bunca çocuk çoluk.
Сабый цIыкӀоу яшъхьацыхэр
Küçük çocuğun saçları,
Къыхэпсыгъэп ащ яцэхэр.
Dişleri görünmemiş, çıkmamıştı.
ЗыIорыloy шъулIымэ,
Sözünüzün eri iseniz,
ЛIыгъэхэмэ шъуапылъымэ,
Erkekliğinizin peşindeyseniz,
Яшъумыгъэшх яIахьыхэр.
Haklarını yedirmeyin.
Ащ яIахьи зышхырэр,
Onların haklarını yiyenler,
Къолым фэдба ишхырэр?
Domuz eti yemek gibi değil mi?
Сабыйхэр зэтэгъагъэх,
Çocuklar ağlaşıyor,
Быдзыщэми фэблагъэх,
Anasütüne yakınlar,
ШъугъэкӀодымэ ячIыгухэр,
Kaybederseniz topraklarını,
Къышъобгъыных а кӀалэхэр.
Sizlere beddua eder o çocuklar.
Дунэешхом чIыIукIэ
Koca dünyanın üzerinde,
Тытетынэу зымыдэрэр,
Bizim yaşamamızı, kabul etmeyen, istemeyen,
Сыдэу мысэ мыр зыIорэр.
Nasıl uğursuz bunu söyleyen.
Шъуегупшыса,тапэрэмкIэ,
Düşünüyormusunuz geleceğimizi,
Зэрэхъущтыр тищыlакIэ?
Yaşamamız nasıl olacak?
Хъупхъэдэдэу лъэIуакӀохэр,
Çok maharetli ricacıları,
Къэшъуухазыр щыlaкloхэр.
Hazırlayın yaşam ustalarını
Икъун шъоlya мы Іашэхэр?
Bu silahlar yeter diyormusunuz?
Реохэмэ теупышэхэр.
Patlarsa top mermilerimiz
Тэдгъэзынэу къытэпыир
Düşürelim düşmanlarımızı,
ТэрэӀыгъэх мэшIуащэхэр.
Ellerimizde olsun mermilerimiz.
Гъэучаны уичатэ,
Kılıcını bile,
Уишы къабзэ мэпкӀатэ.
Temiz atın yerinde duramıyor,hoplayıp, zıplıyor,terliyor.
Еоой еоой тыхэукъуи,
Eyvah, eyvah yanılarak,
Пхэнджыдэдэу тыхэуIуи,
Çokça yanlışlık yapıp yaraladık,
Зэрэчылэу тыкъэкощи,
Köyümüzün tamamı, toplu olarak göçüyoruz,
Тихэгъэгу ядгъэугощи,
Vatanımızın paylaştırılmasına sebeb oluyoruz,
Титхъагъохэр зэтынэкIи,
Mutluluklarımızı terk ediyoruz,
КъэтыутхыпкIи тыкъахэкӀи,
Silkeleyip, ayrılıyoruz,
ЦIыфыхэмэ тахэлӀыкIи,
İnsanların içinde ölüyoruz,
А рэлIэрэм бэу ехъу.
O ölümler çok artıyor.
Мафэ къэсы тэунэхъу,
Her geçen gün mahvoluyoruz,
Икъугъ икъугъу джэгъогъу,
Yetti, yetti düşmanlık,
Сэ силъэпкъы сигугъу.
Ben kendi soyumun derdindeyim.
Гугъу мыгьом о ухахь,
Uğursuz dertler senin olsun,
СигукIае сэ сиIахь.
Dileklerim benim hakkım.
Узыхэсым уриджагьоу,
Bulunduğun toplum seni sevmiyor,
Уилъэпкъыхэр үимкӀочIэгъоу,
Soydaşların güçsüz,
Уиблагъэхэр уимытэмэгьоу
Yakınların sana omuz vermiyor,
Сыд плъэгъуныр о тхъагъоу?
Nasıl mutlu olursun?
Адыгэхэр бэу енчъэу
Adığeler çok zavallı ve yetim,
Къэнагъэ гущ бэу псэнчъэу.
Başkaları için iyi niyetli(candan) kaldılar.
Уфаемэ IэпыIэгъу
İstersen yardımcı ol,
УикӀуакӀэхэр уитэмэгъу.
Gücün ve kuvvetin, omuzdaşın.
Ащ нэмыкI ущымыгугъ,
Ondan başka kimseye güvenme, medet umma,
Хэтырэми ишъхьа игугъ.
Herkes kendisini düşünüyor.
Мэхьщэрым фэд къэубэтагь,
Mahşer gibi harekete geçti,
Къыямэтыр къэуетагь.
Kıyamet azdı, yayıldı.
Дунэешхор мэбэдзэжы,
Koca dünya darmadağın oluyor, kaynıyor,
Зэлъэпкъэгъур ежь зеджэжьы.
Her halk birbirini çağırıyor.
Бырысырышху ыдж хъугъэр,
Büyük kargaşa şimdi olan,
KlуакIэ зимыI унэхъугъэр.
Güçsüzlerdir mahvolanlar.
ТэупыIумэ къяусхъукIы,
Dokununca kıvılcımlar saçıyor,
ЯгукӀае апэIукIы.
Dileklerini söylüyorlar.
Мэусхъохэу маскӀэхэр
Dağılıp saçılarak kıvılcımlar
Хэрагъанэ машӀохэр.
Yakıyorlar ışıklarını.
Агъэнэфы хьакъыхэр.
Aydınlatıyorlar doğruları.
Атэупымэ къарикӀырэм,
Siperlerinden atılan,
МашIо бзыеу Къарипсырэм
Silahlardan ışıyan ateş hüzmeleri
Егъэнэфы ядаохэр,
Haklarını belirliyor,
Егъэшъыпкъэ яIахьыхэр,
Gerçekleştiriyor(alıyorlar) haklarını,
Егъэлыды ямафэхэр.
Günlerini parlatıyorlar.
Мыщ а фэдэ мафэмкIэ,
Böyle günlerde,
Сэшхо Іапшэм иӀэкIэ
Kılıcın sapını eliyle,
ЕмыIэрэм щыIакIэ
Tutmayanın yok yaşantısı,
Игьотынэп ныбжыкIэ.
Asla ömür boyu bulamaz.
Адыгэмэ ячатэ
Adığelerin kılıcını,
Мысагъэхэр еупкӀатэ.
Beceriksizler(cahiller) doğranıyor,
ИчатэкIэ мэзао,
Kılıcıyla dövüşüyor,
ЗэпиупкIы идао.
Davalarını kesiyorlar,
Уишъыпкъэмэ Адыгэ,
Gerçek ise Adığe,
УилӀыгъэхэр бэу лъагэ.
Erkekliğin, adamlığın çok yüce.
Уишъыпкъэмэ Тхьэу сэIо
Gerçekçiysen yemin ediyorum,
Уихьукум уицIэрыlo.
Hükmün(verdiğin karar) çok ünlü.
Нэуэгъэса Мысыры чӀым,
Mısır topraklarına ulaştırıyormusun,
Зэпыофа а лъэмыджым
O köprüden aşıyormusun,
Хэтырэми зиуахы
Her kim ki koşuşturuyor,
Мы зэхэхьэм иlахьы.
Bu buluşmanın hakkını veriyormusun.
ХэрытхъункIэ анахы.
Daha çok pay almak için
Адыгэхэр бзэмыIоп,
Adığeler dilsiz değil,
Яхэгъэгу пыипlon.
Memleketleri düşman yatağı değil.
АмыIуатэу ягукIае,
Dertlerini anlatmadan,
АмыIэтэу ащ ягъае
Ağıtlarını hiç durmadan,
Къаратына зыфае?
Verir mi istediğini?
КӀалэм быдзыр имыгъаеу
Çocuk meme için ağlamadan.
Хэты ишIэщт ар щэ фаеу?
Kim bilecek onun ne istediğini,
Тичылэхэр заугощырэм,
Bizim köyleri paylaştıklarında,
Былымыхэр заутӀэсхъырэм
Hayvanlarımızı yağmalayınca,kapışınca,
Тыщысыныр бэу Іэягъ,
Tepkisiz kalmak çok çirkin,
ТымышIэмэ тэ тиягъ
Tekisiz kalırsak bizim zararımıza,
Кынэмысэу тиIаджал.
Ecelimiz gelmeden.
Имиллэты иIамал
Milletininin imkanı,
Ерэгупшыс хэтыри.
Herkes bir düşünsün.
Шхьафитэу рэхъугъэ
Bağımsız özgür olduğunda,
Лъэпкъэу щыIэр тыдэри.
Heryerdeki bütün halklar.
Япэсыгъэп цIыфымэ
İnsanlara layık değil,
Іэрылъхьэу щыIэныхэр,
Başkasının emri altında yaşamak,
Япсэ папкӀэу щынэныхэр,
Canları için korkanlar,
УцIыцIыгъэу, уIэрылъхьэу.
Ezilmiş ve emir altına girmiş.
Ущысыным идэжыкIэ
Oturup kalmanın yanında,
Мафэ къэсы зэӀыбгъэхьэу,
Hergün ortalığı karıştırarak,
Ухъунэу щыт ащ нахьэу.
Bundan daha iyi, olunması gerekli.
Уимиллэт къэIуIуш,
Milletini uyandır,akıl ver,
ЯIофыхэр умытӀупщ.
Onların işlerini bırakma.
Хъэмэзахэм хъэумыхъуб,
Gece karanlığına gömme,
УикӀалэхэр кӀэумыIуб.
Çocuklarını da gömme.
Лъэпкъэу щыӀэм зэужэу,
Her var olan milletler,
Цыфэу щыIэм лIэужэу,
Var olan insanların izinde,
Нэпэфэдэу зымафэ
Bugünkü gibi birgün,
Игъунапкъэ егъэнафэ.
Sınırlarını belirliyorlar.
Адыгагъэм ипкъыщъо
Adığeliğin yük akı,
ЗыхэкӀыгъэр ащ ишъо
Ordan kaynaklandı,
Зашъорэхэм а псы Іэшloy
İçtikleri tatlı su,
Ауфэпщырэм ажы Іэшloy
Soludukları temiz hava,
ЧӀыгу ІэшIоу гъомылапхъэ
Yerden çıkan tatlı azıklar(yiyecekler),
ЗыхэкӀырэм ящхылапхъэ.
Yiyecek elde ettikleri.
Игъунапкъэ зынэсырэр,
Sınırlarına vardığı yer,
Къушъхьэу уашъом нэӀэсырэр
Dağların tepelerine, gökyüzüne değen,
Амыгьотэу рэхъумэ
Bulunmaz olursa,
Адыгагъэм шъхьар еухъумэ.
Adığelik gururu koruyor.
Мы иlагьор благъэкӀымэ,
Bu fırsatı kaçırırlarsa,
Мы зэхахьэм хэныхэмэ
Bu fırsatı kaçırırlarsa,
Сыд янэфынэжъ янэхэмэ.
Ne ışık, aydınlık kalır gözlerinde.
НэмыкӀымэ ялIыкIэу,
Başkalarının hizmetçisi iken,
ЯшIоихэр алъэкIэу,
Pisliklerini temizleyen,
Гъомылапхъэ ямыIэу,
Azıkları olmadan,
Ящъо ралъхьэн щымыIэу,
Giyecekleri olmadan,
ІэкӀыбыхэр къадэхьэщхэу
Başkalarının alay konusu olarak,
Къэнэных тхьэмыкIэу.
Kalırlar zavallı ve fukara olarak.
Хъугу лIыкIэу лъэдэкъэжъ,
Yiğit yürekli, çıplak topuklu
ИлӀыкӀапкIэ атэкъэжъ,
Çalışmasının karşılığı koca bir horoz,
КъэумышIыжь иунашъо,
Bahsetme onlardan, laflarını etme,
Уемыплъыжь ащ ишъо.
Bakma onun görünüşüne.
УщыкIэрэп тхьэматэ,
İhtiyacın yok thamate,
ЛъэсӀотэнэп гур еубатэ.
Kalp kıracak bir şey söylemem.
Къуаджэ заул нэмыIэми,
Birkaç köyü olmasa da,
Зэужыдэдэу къэмынэми,
Hiçbirisi kalmasa da,
ТиIофыхэр тIэ илъэу,
İşlerimiz (çalışmalarımız) bize ait ise,
Тихабзэмэ тапылъэу,
Örf ve adetlerimiz ile uğraşırken,
Тшъхьа фэшIыкIэ тызэпсэоу,
Menfaatimiz için mücadele ederken,
Тихэгъэгу тыфэпсэоу,
Vatanımız için çalışarak,
Тымыхъумэ тыкӀодыгъ,
Tembelken yok olduk,
Уеблэмэ Iо гукӀодыгъ.
Dersen öyle, umutlar da yok olur.
Ухэплъэныр пшъхьапэжьэп,
Bu anlatılanlara bakmak uygun değildir, iyi görünmüyor,
УщыIэнэу щытыжьэп.
Hayatta kalmak mümkün değil.
Лъэщтэгъуаджэу щытыхэмэ,
Yüzüne bakılmayacak durumda iseler,
УӀэгъаеу щытыхэмэ
Bakıma muhtaç durumdalar ise,
АщэрэукӀыт насыпыхэр,
Ondan utansın nasipliler,
Адыгэмэ ямыIэхэр.
Adığelerde olmayanlar.
ЛЪЭПКЪЫКІAC / ÖZLEM DUYULAN IRK
ЦIыфы цIыкӀум илъэпкъы
İnsanoğlunun soyu,
Сыдэ щыщагъ илъэпкъы?
Soyu ne idi, ne oldu?
Шъхьаджы илъэпкъ анахьэу
Ama her kimse, kendi milletini,
Сыдэ хъугъэ телӀахьэу?
Ne oldu da kendini feda ediyor?
Узыщыщэм уфабла,
Soyunu koru,
УзикӀалэм уфапа?
Kimin soyundansın düşünüyormusun?
Мыр зыфэшIыр къыcaly,
Bunun yapılış nedenini anlat,
Мыщ фэшӀыкIэ сэлъаlу.
Bunun için yalvarıyorum.
Ар сэ осIон тиунэкъощ,
Ben onu sana söylerim arkadaşım,
Мыдэ къедэIу лIэкъолIэш.
Hele bi dinle lekoleş (prens).
ТхьэлъапIэм цӀыфыхэр
Yüce Allah insanları,
КъызегъэшӀым япсэхэр
Yarattıklarına can verince,
ЛIэкъо лӀакъоу зэхищи
Kavim kavim ayırıp,
Шъхьаджы икӀуакI афыщи,
Bir de güç kuvvet vererek,
ЗэрэшэнкIэ чылэхэр,
İnsanlara yön vermek için,
ЗэхигъэкӀыгъ лъэпкъыхэр.
Soyları birbirinden ayırdı.
Зэнэкъокъоу чылэхэр
Toplulukları yarıştırarak,
АхьыныкIэ хылъэхэр,
Yüklerini taşıyarak,
Зэрэгъафэу чӀылъэхэр
İnsanları örgütleyerek,
Мамырэу ашӀыныкIэ,
Barışı, huzuru imar ettiler,
Гупсэфэу тхъэныхэкIэ
Mutlu yaşamaları için,
Зэтедзыгъэу цIыфыхэр
İnsanları sınıflandırarak,
Къыгъэхъугъэх арыхэр.
Yarattı onları.
Зыхэмылъыр нэкъокъу
İçinde yarışma hissi olmayan,
Дэгъоу хъуна лIылъэпкъэу?
iyi olur mu erkek milleti?
Ахэрилъхьагь зы машIо,
Ateş saldı içlerine,
А машӀом еуташъо.
O ateş harekete geçiriyor.
А машӀом зэрефылIэ,
O ateş insanları birbirine yaklaştırıyor,
Зэлъэпкъэгъур зэрехылIэ.
Aynı soydan olanlar birbirine yanaşıyor.
Мырарэу щыт Iыллэтыхэр,
Bunlar bir hastalık gibi,
Ахэлъых бэу хычмэтыхэр.
İçlerinde çokça var hikmet.
Зилъэуж зышIобзаджэм
Arkada bıraktıklarını kötü gören,
Сыд епӀожын а зы шъуаджэм?
Ne dersin, o uğursuz zararlı kimseye?
Имыллэт бэу зикIас
Kendi milletini seven,
Дунэешхор о уиуас.
Koca dünyaya bedel.
Уилъэпкъыхэр үүкIэсыным,
Soyunu sevmekten,
О уитэхъты утесыным
Sana ait olan tahta oturmaktan,
Фэдэ тхъагъоу сыд щыIэр?
Benzer mutluluk ne var?
Мыщ нахы ІэшIу сыд щыIэр?
Bundan tatlı ne var?
ИкӀалэхэр зэужэу,
Çocuklarının hepsi,
ЩынахьыкIэу, щынахыжъэу,
Kardeşi ve Ağabeyi,
Щыпхъухэри ащ фэдэу,
Kızkardeşleri de o durumda,
Яни, яти зэрэхэтэу,
Ana baba ile birlikte,
Иунэкъощи, ятэпIашъи,
Akrabaları ve ataları,
Ятэщыпхъуи, янэпIашъи,
Halası ve teyzesi,
Ихабзэрэ ибзэгурэ
Örfü ve dili ile,
Псы ІэшIоу зашъорэмрэ,
İçtikleri tatlı su ile,
ЯтIэу апэм зытеплъагъэр
Bir avuç toprağa bakan,
ШIоу алъэгъу цIыфыхэмэ.
İnsanlar çok seviyor.
IэпэшIаrъǝу яIэхэр,
Varlıkları el emeği,
КъяхъулIагъэ дахэхэр
Başlarına gelen güzellikler,
АукIэсынэу цIыфымэ
İnsanların hoşuna gider,
АриIолIагь ахэмэ.
Onların alınlarına yazdı.
ЗэмыуалIэу зылъэпкъы,
Birbirine uğramayan bir soy,
ЕмыкIуалIэу ащ ипкъы,
Yanaşmadan onun bedenine,
Къыдэхъущтэп игукIае
Dilekleri gerçekleşmeyecek,
Зэлъэпкъыхэр ежь зэфае.
Aynı soydan olanlar birbirlerini ister.
ЗэIэпыIэу мыхъумэ
Birbirlerine yardım etmeseler,
ЯIофыхэр аухъума.
İşlerini kapatıyorlar(koruyorlar).
Къыдэхъущтэп аIорэр,
Söyledikleri gerçekleşmeyecek,
ИшIэшъущтэп зыфаер.
İstediklerini yapamayacak.
Игъунапкъэ ячIыгум
Vatanının sınırlarını,
Щигъэлъэгъуагь ошьогум.
Gökyüzünde gösterdi.
Мы хэгъуашъхьэм шъукъимыкI
Bu yerleşim yerini terketmeyin,
Къинышхо щышъухъуми,
Sizlere zor da gelse,
Мы чIыпIэрэр щышъумын,
Bu yerleri terketmeyin,
КъихьагъэкIи зы емын.
Yeni girmişti veba hastalığı.
Къемыхъуми остыгъэм
Olmasa da aydınlık,
ШъомыпэгъэкI шъостыгъэм,
Verdiklerimden kibirlenmeyin,
КъариIуагъэу ТхьалъапIэм
Böyle söylemişti Yüce Allah ,
Къригъэхьи гущаIэм.
İndirdiği ayetlerde.
А ятIэу узытесыр,
Yaşadığın o toprak,
Къыозытыр чэщыIусыр.
Gece nimetini(uyku) sana veren.
А ятIэр уимыIэмэ
O toprağın olmazsa,
УахэкӀодэщт а чылэмэ.
Başka toplulukların içerinde kaybolursun.
Псы ІэшIоу узашъорэр,
Tadına vararak içtiğin su,
Уипсэ цIыкӀу зыуIэшIурэр,
Canını tatlandıran,
Мэкъу мэщэу ащ къикIырэр,
O araziden çıkan mahsül,
Уигупсэмэ ябгъэшхырэр,
Dostlarına yedirdiğin,
Ащ къикӀырэ пхъэшъхьамышъхьа,
Oradan çıkan meyvalar,
ЗэтэлIхьагъэр Iуащъхьа Іуашъхьа,
Öbek öbek yığdı,
Адыгэмэ ежь япашъхьа.
Adığelerin önlerine koydu(nimetleri).
КъыкIэкӀы а ятӀэ щынэм
O yumuşak topraktan sızıyor,
Джэннэты псым къегъэущынэм.
O toprağı da yumuşatan cennetin suyu(kevser).
КІАЛЭ ГЪЭЧЪЫЙ / ÇOCUK UYUTMA
Чъые сищыр, нэпэ чъые,
Uyu yavrum, bugün uyu,
Дышъэ кушъэр ады уие.
Altın beşik senin tabii ki.
Уянэ лъэшэу мэщэ1у,
Annen çokça inliyor,
Игъы махэ о yely.
Onun ağlama sesini duyuyorsun.
О сищырэу сибыдзаф,
Ey yavrum ey süt emen evladım,
Хэгъэгум сыд имаф?
Vatanın durumu nasıl?
Узашъорэр мытхъумылI
Emdiğin süt tatsız, tutsuz,
Гущэ шъхьакIэ о умылI.
Ama sakın ha sen ölme.
УичIылъапIэ лъы уае,
Senin vatanın kan deryası,
КъыщишIыгъэу дэуае.
Başına gelen belalar kat kat artıyor.
Уихэгъэгу учIэсы,
Vatanını sev,
Уигу ерэлъ фапщэкъэсы.
Her aldığın nefeste kalbinde yerleşip dursun.
Шъхьафимытэу ущымыхъу,
Bağımlı esir olma,
Уилъэпкъыхэр зэщыумыхъу.
Kardeşlerinle aranı bozma.
ІэчIыбымэ атепщыхь,
Yabancılara karşı dik dur.
МыдаIорэмэ ащыхь.
Söz dinlemeyenlerle mücadele et.
Уихэгъэгу гъэкъабзэ,
Vatanını temiz tut,
Оридадэр гъэбзабзэ.
Kuşlar gibi şakırda öt.
Уятэ зэлIэм сылӀагъэеп,
Baban öldüğünde, ölmedim,
СылIагъикIи фэӀуагъэеп.
Ölseydim gam yemezdim.
Адыгагъэм ябгапхъэ,
Adığelerin, kalbinin (yüreğinin) içinden,
ХэкӀыжын сIуи хъубгъапхъэ,
Damızlık çıkar diye,
Лъэпкъым фэспIун зы лIыхъужъ,
Ulusuma yetiştireyim bir yiğit,
Зымыхъурэм зы тыгъужъ,
Olmazsa bir kurt,
Сыгу хэлъэу сыкъэнагъ,
İçimde uhde kaldı,
Мы къиным сыкIэIагъ.
Bu zorluğu omuzladım.
СӀэхэр апхи кӀапсэкIэ,
Ellerimi iple bağlayıp,
Слъакъо пакӀыгь ощыкIэ.
Ayağımı koparttılar balta ile.
Быдзэу сиIэр aylaгь,
Var olan memelerimi yaraladılar,
Къинышхо сыхэхьагь.
Büyük zorluklara girdim.
О сищырэу кӀэлэшIу,
Ey yavrum, güzel çocuk,
СиуIагъэ лъыр кIэщъу.
Yaralandım, kanım akıyor.
Ыдждэдэ сэ сэлIэ,
Şu anda ben ölüyorum,
Сихэгъэгу сыщэлIэ.
Vatanımda can veriyorum.
Уянэ лIэмэ тэу ухъун,
Annen ölse ne yaparsın,
Уихэгъэгу уянэу хъун.
Vatanın annen olur.
Уятэ ичэтэжъы
Babanın kılıcı,
КIэнэу къыфэнэжьы.
Miras olarak kalıyor sana.
Уятэ илъ о пшIэжын.
Babanın öcünü sen alırsın.
Уихэгъэгу улэжын.
Vatanına hizmet ederek.
КІАЛЭ ЕДЖАКІУ /ÖĞRENCİ ÇОCUK
О сищырэу къэхъугъакI,
Yavrum sen yeni doğdun,
ШӀубэгъашIэу Тхьам урихьакI.
Sen Allahın misafirisin, uzun ömürlü olasın.
Гупсэдэдэу дахэзакI.
Çok sevimli ve candan güzelsin.
А синэфэу сипщыхьакI.
Sen benim aydınlığım ve ağır misafirimsin.
УгушӀомэ Іахыщтэгьоу,
Mutlu olursan sana ait olan payını alırsın,
Аубытэу щтыгъ ялъэщтэгьоу.
Seni tutuyorlardı sendelediğin zaman.
Щэхъубабэм уешъоу щтыгъ,
Anne sütünü köpürterek içiyordun,
Iэбылъэбэу укloy щтыгъ.
Emekliyerek gidiyordun.
ЗыкъэпIэти утеуцуагь,
Ayağa dikelerek yürüdün,
ЦIыфыхэмэ уахэуцуагъ.
İnsanların içine karıştın.
ИлъэсиплIым узитым,
Dört yaşında iken,
УицIыкӀугъоу зыщытым
Küçüklüğünde,
Дунае гугъ уиIагъэп,
Dünyalık kaygın yoktu,
Узыгъэгъын щыIагъэп.
Seni ağlatacak bir durum yoktu.
Илъэсиблым ыдж уихьагь,
Şimdi yedi yaşına bastın,
Еджэ гъогум утехьагъ.
Tahsil hayatına (öğrencilik) başladın.
УиIакъылы икъэкӀогъу,
Aklının her şeye erme zamanı,
Уиныбжым ихэхъогъу.
Ve yaşını alma zamanı.
Уянэ уятэ къыпщэгугъ,
Annen ve babanın senden beklentisi var,
ЗэхэшIыкIым бэу егугь.
İyi ve kötüyü (anlayış) çok dikkat et.
Гъогумафэ ыдж уежьагь,
Hayırlı bir yola şimdi girdin,
УиӀэнатIэ уфежьагь.
Artık senin bir uğraşın var.
А синэфэу сикъодан,
Ey gözümün nuru, yakışıklım,
А сищырэу хъупхъэзан.
Ey yavrucum, terbiyeli çocuğum,
Еджэ синэф нэпэ еджэ,
Oku benim gözümün nuru, bugün oku,
Уемыджэмэ нэпэрэмкIэ,
Okumaz isen bugünlerde,
Укъинэжын ауж бэкIэ.
Kalırsın onlardan çok geride.
Узгъэгьозагь уибзэгукIэ,
Rehberimsin anadilin ile,
УкӀый дахэу үкIычыгъ.
Güzel sürgün verdin.
Къэбзэ лъабзэу улъэкIыгъ.
Tertemiz hakkından geldin (başardın).
Лъапсэ дахэу къыдэчъыгь.
Sağlam sürgün verdin.
Зэку зэщэу дэчъэягь,
Uyumlu boy attın,
Псыгьо дахэу дэкӀоягь.
İp ince uzadın.
Сэ осIощтыр адырэмк1э
Sana söyleyeceğim başka bir şey (var);
Еджэ сиIуш, нэпэ еджэ.
Oku akıllı çocuğum, bugün oku.
Узаджэрэр убыт гукIэ,
Okuduğun her şeyi kalpten oku ve tut,
Узаджэрэр чIэумыдз зэк1э.
Okuduğun her şeyi tut, boşa atma.
Зэрихьана нэутхъагъэ,
Hiç uyanık olurmu,
Емыджагъэу рымытхагьэ?
Okuma yazma bilmeyen?
Еджэ, еджэ синэф,
Oku, oku gözümün nuru,
Уилъэпкъыхэр гъэнэф.
Soyunu aydınlat.
Хъупхъэ занэу дэутэнэф,
Ustalığınla marifetinle bilinçle aydınlat,
Узытехьагъэр гъогумаф.
Yolun aydınlık olsun.
Дахэ дахэу узеджэкIэ,
Güzel güzel okuyunca,
ШIэным ишIуагъ уапэрэмкIэ.
Geleceğine faydası olan güzel huydur.
УугушIужын адырэмкIэ,
Sevinirsin ileride,
Мафэм фэдэу нафэу гукIэ.
Gündüz gibi aydınlanırsın.
Емыджэрэм мэзахэ,
Okumayan karanlık,
Нэщъум фэдэу инахэ.
Kör gibi görüntüsü.
Емыджагъэм шӀомэзах,
Okumayan için çok karanlık,
Тыгъэ нэфыр а сидах.
Gün ışığı gibisin ey güzelim.
Зыгъэнэфым ищъхьапкъы,
Aydınlatırsan düşünceni, fikrini,
ИшIуагъ екIыщт илъэпкъы.
Faydası dokunacak soyuna.
УиIакъыл гъэнэфы,
Aklınla aydınlat,
Уилъэпкъыхэр гъэчэфы.
Soyunu mutlu et.
Емыджагъэр нэшъум фэд,
Okumayan kör gibi,
Бзэ Iумылъэу мэлым фэд.
Dilsiz koyun gibidir.
ТицIык1угьом теджагъемэ,
Biz de zamanında okusaydık,
ТикIэлэгъум тытхагъемэ
Çocukluğumuzda yazsaydık,
Alyи мэгъых хэныгъэхэр,
Diyerek ağlıyorlar (tahsilden) mahrum kalanlar,
Мэтхьаусыхэх къэнагъэхэр.
Şikayet ediyorlar bu durumdan.
ТхакIэ ошIа дэутэнэф,
Yazma biliyor musun aydınlatmak için,
Щъхьацы тыгъэу сидэнэф.
Güneş saçlı ışığım, beyaz ipeğim.
ЕджэныкIэ о хъуи Iазэу,
Okursan usta ve becerikli olursun,
Мэзахэмк1э афэхъу гъуазэу.
Karanlıkta onlara rehber olursun.
Уилъэпкъыхэр хэщыжь псыжым,
Soyunu kurtar bataklıktan (cehaletten),
Оры зытелъ наIэ ижъым.
Sen de üstlen bu görevi.
Еджэ сищыр нэпэ еджэ,
Oku yavrum, bugün oku,
Уапэрэмэ alyкI чъэк1э.
Öndekilere yetiş durmadan koş.
Мафэ, чэщы умыlоу,
Gece gündüz demeden,
Сыды Іофи хэумыlоу,
Bu nasıl bir iş demeden, yılmadan,
Дунаишхор зэгъэшIэ,
Koca dünyayı öğren,
Зэрэщытыр тэгьэшIэ.
Nasıl olduğunu bize bildir.
ШIэным фэдэ зи щыIэп,
Güzel huy gibi bir şey yok,
ЗымышӀэрэм зи иIэп.
Bilmeyenin hiçbirşeyi yok.
Уемыджэмэ сищъао,
Eğer okumazsan evladım,
Уянэ уятэ уеryao.
Ananı babanı üzüyorsun.
Мэзахэм уханэ,
Karanlığı aydınlatıyorsun,
КъыфашIынэп лъэханэ.
Sana bırakmazlar ortamı.
УмышIэмэ о тхакIэ,
Bilmezsen sen okuma yazmayı,
Бгъотыхэнэп гъэхъакIэ.
Elde edemezsin bir kazanç.
Зымытхырэр ежь ибзэгу,
Kendi dilini yazamayan,
Зы бзэмыIум нахьы дэгу.
Bir dilsizden daha sağır.
ХЬУСЭИН ТОСУН БЭИМ ПАПШІЭ АДЫГЭ КІУАКІЭ
HÜSEYİN TОSUN BEY İÇİN ADIĞE MARŞI
Уихэгъэгу зэрилъэкIэу макъэ ешIы,
Vatanın tüm gücüyle seslenerek bizi çağırıyor,
АдыгэкIэ щъукъэтэдж неф мэшъы,
Kalkın Adığeler şafak söküyor,
Игъо хъугъэ, шъузэлъытедж нэпэрэмкIэ,
Zamanı geldi ,Bugün harekete geçin,
Амырымэ щъулъэкIыжынэп ыужырэмкIэ.
Hemen harekete geçmezseniz daha sonra gücünüz yetmez.
Зыфэшъхьафэу тыхъуныкIэ тэшъугъэшIы,
Bulunduğumuz ortamda asimile olmamak için,
АдыгэкIэ тхьэлъанэхэр тхьам фэшIы.
Adığelik için Allahın huzurunda yemin edin.
Е шъхьафитыщт е рэгъэрыщт ныбжырэмкIэ,
Ya özgür olacağız, ya köle ömür boyu,
ТиIофыхэр зытетыхэр мыр ары.
Bizim için başka bir seçenek yok.
Мыщ ащыщэу шъузэблэщтыр тэр ары,
Bunlardan hangisini seçeceksiniz,
Шъугупщыси щъхьакIо зиӀэх адырэмкIэ.
Gururu olanlar öbür yönünü düşünsün.
Зыфэшъхьафэу тыхъуныкIэ тэшъугъэшIы,
Bulunduğumuz ortamda asimile olmamak için,
АдыгэкIэ тхьэлъанэхэр тхьам фэшIы.
Adığelik için Allahın huzurunda yemin edin.
Iаджи шIагъэу шхьа фимытэу тыщытыгъ,
Uzun zaman oldu, esarette (özgür olmadan) yaşadık ,
Тятэжъыхэр сыдым фэдэ лIэу щытыгь,
Atalarımız(dedelerimiz) nasıl yiğit insanlardı,
Къызэрэхъоу зыфэшъхьафым пылъыгъэх,
Var olduklarından beri özgür insanlardı,
ЛIыгъэхэмэ зэрэпылъэу рэлIагъэх.
Erkekçe yaşayarak yiğitçe öldüler.
Шъхьафимытэу къызынэк1э ячы лъапIэ,
Anavatanlarında esaret altında kaldıklarında,
КъычIэнэных гупсэфынчъэу ячъыяпIэ.
Rahat uyuyabilirler mi.
Зыфэшхьафэу тыхъуныкIэ тэшъугъэшIы,
Bulunduğumuz ortamda asimile olmamak için,
АдыгъэкIэ тхьалъанэхэр тхьам фэшIы.
Adığelik için Allahın huzurunda yemin edin.
Ежь ищыIэу зымыуасэр зы бзыхьаф,
Kendi hayatı değersiz bir kumaş parçası,
Ихэгъэгу хъун фэшӀыкIэ зыфэшъхьаф,
Vatanı bağımsız olması için,
ТигъэкӀодан зимышьхьакӀом сыд имаф,
Gururu olmayanın kaybedecek neyi var,
Мыр фэмыфыгъ, рэлIэжыщтым псэр ихьаф.
Bu beceriksizliktir, ölecek kimsenin canı emanettir.
Зыфэшъхьафзу тыхъуныкIэ тэшъугъэшIы,
Bulunduğumuz ortamda asimile olmamak için,
АдыгэкIэ тхьэлъанэхэр тхьам фэшIы.
Adığelik için Allahın huzurunda yemin edin.
Шъуащэ пшъхьапэп лъэхъу телъыныр лIы иджанэм,
Erkek elbisesinin sırma örgülü olması yakışmaz,
ЧатэIапшъыр нахьы екIу лIы лыджанэм.
Elde kılıç daha çok yakışır erkek elbisesine.
ЧатэIапшъыр пшъэхъум нахьэу мэшIэты,
Kılıç kını bağlı olduğu zincirden daha çok parlıyor,
Тыгъэхьажъор дышъэ чатэм пэшIэты.
Kızgın güneş altın kılıca karşılık veriyor.(daha parlıyor).
Мыдэ къынэс тятэжъымэ ежь ячат,
Buraya yetiş, dedelerimizin kendi kılıçları,
Игугъ къэсшIыгъ лъэхъу пшъэхъухэр къэупкӀат.
Onları andım, pranga zincirini kılıçla parçala.
Зыфэшъхьафэу тыхъуныкIэ тэшъугъэшIы,
Bulunduğumuz ortamda asimile olmamak için,
АдыгэкIэ тхьэлъанэхэр тхьам фэшIы.
Adığelik için Allahın huzurunda yemin edin.
Адыгэмэ ящытхъурэ яцIэрыly,
Adığeler bu huyları, karakterleri ile ünlüdürler,
Янапэхэр къахыжынкIэ ятхьарыIу,
Onurlarını almak için yeminliler (ant içtiler),
ТилъэпкъыкIэ хъонэу тфэхъор ыджы нэсы,
Şimdiye kadar yaşantımız bize küfür gibi geliyordu,
ТхьакIыжыни тыукъэбзынкIэ тиlopыly.
Yıkanıp, temizlenmeye sözleştik,(birbirimize söz verdik).
Зыфэшъхьафэу тыхъуныкIэ тэшъугъэшIы,
Bulunduğumuz ortamda asimile olmamak için,
АдыгэкIэ тхьэлъанэхэр тхьам фэшIы.
Adığelik için Allahın huzurunda yemin edin.
O тикӀалэх! Тышъугъэтысхь тлъэкъуачъэшхьа,
Ey çocuklarımız, hep birlikte diz çökerek oturalım,
Шъугу фэшъугъаз тятэхэмэ яхэIуашъхьа,
Kalplerimizi dedelerimizin, atalarımızın dağlarına çevirelim,
Адыгэхэу тилъэпкъымэ яхэгъуашьхьа
Adığelerin yurduna çevirelim,
ГукъабзэкIэ тышъугъэлъаlу Тхьам ипашъхьа.
Temiz kalplerle allaha dua edelim, allah aşkına.
ТХЬАУСЫХ (ŞİKAYET)
Титхьаусыхэ зэдгъэIужьын дгъотырэп,
Şikayetlerimizi duyuracak kimse bulamıyoruz,
Тижэ дизэу тыгущы1эн тлъэкӀырэп,
Şikayetlerimiz ağız dolusu konuşamıyoruz,
Еджэнымрэ зэхэшӀыкIым тыфэныкъу,
Okumak ve anlamakta eksikliğiz,(yarım yamalağız),
ТищыIакIэ насыпынчъэм илъэныкъу.
Yaşantımız şansızlıktan, nasipsizlikten yana.
АдыгэкIэ тилъэпкъыхэр мэхъэшэнэп,
Adığelik için uluslarımız iğrenilecek değil,
УилъэпкъыкIэ угугъоныр бзэджэ шэнэп.
Halkın için beklentiye girmek kötü huy ayıp değildir.
Адыгэлъэу кIэтымк1э ащ игъэхъагъ,
Adığe kanı taşımak bir değerdir,
ИуцупIэ, итӀысыпIэ, ипэщагъ,
Duruşu, oturuşu ile öne çıkıyor,
Рипэсырэп ежь илъэпкъы зи шӀугъэ,
Kendi halkına yakıştıramıyor iyilik, güzellik,
Ыгу илъэп илъэпкъыкIэ зи гугъэ.
Kalbinde yok ulusuna ait bir kaygısı, derdi.
Сыдэ гущэ шхьарихыгъ мыщ игупщысэ?
Neden acaba bu düşünceden sıyrıldı, vazgeçti?
Лъэпкъыхэмэ афэмыдэу сыд ипшысэ?
Neden başka uluslara benzemeden ne anlamı var?
Адыгэхэр! Шъуегупшысэжь зы шъхьакIэу,
Adığeler, birlikte düşünün, aynı mantıkla artık (ortak akıl),
Губгъэныба? Мыр хъуна Іофы шIакIэу?
Yazık günah değil mi? Böyle iş yapmak, davranmak?
Тэ тилъэпкъы темыплъыхэу ишъхьапэ,
Biz kendi milletimizin iyiliğini kollamadan,
Іэк1ыбымэ тыряшакIуа яшъхьапэ?
Başkalarının iyiliğine alet mi oluyoruz?
Чылэхэмэ тыӀутыныр яlэнатI,
Başkalarının işinde çalışmak,
Мы дунаем щыратхагъа тэ тинатI?
Bu dünyada alnımıza yazılan alınyazımız mıdır?
Емык1уба мэущтэу тызекӀоныр,
Yakışıyormu böyle gidişatımız,
Тынэ пхыгъэу нэмыкӀымэ тадэкӀоныр?
Gözün kapalı başkalarının peşinden gitmek mi, onlarla yürümek mi?
Боу гукӀодыгъу мэущтэу тыкӀодыныр,
Çok acı böyle kaybolup gitmek,
Тямыгугьоу тишъхьапэмэ тыкъэнэныр.
Bize acımadan, bize faydalı olanlara umursamaz davranmak.
Тэ нэмыкI емыгугьоу ежь ышъхьапэ,
Bizden başka kendi menfaatine önem vermeyen,umursamayan var mı,
Къэнэжыгъэп ц1ыфы лъэпкъы зи пшъхьапэ.
Kalmadı kaliteli insan topluluğu (soyu).
IэкӀыбык1э Іофытабгэу тыщытыщта?
Başka diyarlarda hizmetkar olacakmıyız.?
Зэпытэуи мы ІэнатIэм тыутыщта?
Devamlı bu işlerde böyle mi kalacağız?
ГъэгъунакӀоу чылэхэмкIэ къэнагъэр
Başka diyarlarda uşak(korumacı) kalanlar,
Тэ тизакъуа, мы ІэнатӀэм Іунагъэр?
Sadece biz mi kaldık,bu işlerin başında kalan?
Тэтилъэпкъы ишӀуагъэкIэ сыд тшIэрэр?
Bizim milletimizin iyiliği için ne yapıyoruz?
Тилъэпкъымэ яунашъоу сыд тшIэрэр?
Bizim milletimiz hakkında ne gibi istişare yapıyoruz?
Тэ тилъэпкъы Iофы иIэу щытыба?
Soyumuzun bir uğraşı bir işi yok mu?
Адыгэхэр лъэпкъы шъхьафэу цIыфыба?
Adığeler farklı bir ırk soy değil mi?
Адыгагъэм римыпэсэу зи шӀугъэ,
Adığelik için güzel birşeyi yakıştıramayan,
Гупшысэрэм зи щыIахэп нахь шъугъэ.
Düşünen için bundan daha bozuk bir şey yoktur.
УеупчIымэ, ыӀощт адэ боу дахэу,
Sorarsan elbette çok güzel diyecek,
Ежь илъэпкъы нахы дэгъу щымыIахэу.
Kendi soyundan daha iyisi yokmuş gibi.
Зилъэпкъэгъу нахы дахэ щымыIахэр,
Tek ulustan(milletten) daha güzel olmayan bir şey yok,
Игъуаджэба мытхьакӀыныр ащ инахэр.
Yazık değil mi? Onun yüzünü ağartmamak, yıkamamak.
НЭКІО / HAYDİ
Тихэгъэгу игушIукIэ тэуташъо,
Anavatanımız gülümsemesi bizi mutlu ediyor,
КъедэIу мыдэ зэхэдгъэхьащт иунашъо,
Dinle burayı görüşlerimizi birleştireceğiz,
Мыдэ къэшэс синыбджэгъу къыдащти
Yanına arkadaşımı al, çık gel,
Уикъамэрэ уикӀакӀорэ уиIашэ.
Kama’nı, yamçını ve silahını.
Ятэ сыкъеу, сыд хъущтыми орэхъу,
Satmışım anasını ne olacaksa olsun,
ТыщыхъушIэщт а хэгъэгум ихашъо.
Alt üst edeceğiz (baskın) o ülkenin ovasını.
ЗэIукIэжыщт тиадыгэ сыд игъоми,
Ne zaman olursa olsun biz adığeler birlik olacağız,
Зэкъуачыгъэу щытыхэми япкъышъо.
Vücutlarımız-bedenlerimiz parçalanmış olsa da.
Якъорэлъфэу нэпэ щыIэм тэсэщтэ,
Bugün yaşayan onların torunlarının yanındayız,
ЯтэпIашъэу дэгъоу щтыгъэм ибжышIо.
Atalarımızın yanında duran seçkin yakışıklı çocuklar.
ШъхъозышӀагъэ мыжыкъыжъы чэмахъомэ,
Size kötülük yapan domuz çobanlarının,
ЯшъхьакIэ тшIыщт тишыхэмэ яхьэкъуащъо.
Kafataslarından yalaklar yapacağız atlarımıza.
Ипсы laшly тыфэблагъэу тэ тыщыт,
Tatlı sularına hasretiz,
ТыкIэхъопсы ичӀыгурэ иуашъо.
Özlüyoruz oranın yerini göğünü.
Етзыхьарэ зы лӀырэ нахь къытэмылэу
Mücadele eden bir tek kişi kalsa bile,
Тыкъанэми тытеплъэна ащ ищъо.
Sağ kalırsak görürmüyüz o gökyüzünün rengini.
Тхьаматэхэр сыдигьокIи тэгьашIо.
Thamateleri eskiden beri yüceltiyoruz.
Еожыщтых типыихэр якуащъо.
Zaman gelecek düşmanlarımız dizlerini dövecekler.
КОЩЫГЪЭМЭ КЪЯХЪУЛІАГЪЭР
GÖÇMENLERİN BAŞINA GELENLER
Яхэгъуашьхьа имызагьэу
Anayurtlarına sığmayarak,
Къырачыжьи яунагьо,
Evlerini, yuvalarını yıkarak,
Адыгэхэр Щамы папкIэу
Adığeler Şam’a gideceğiz diyerek,
КъекӀугъ Тыркум хьакIэу.
Türkiye’ye misafir geldiler.
IулIахыгъэх гъогум нэкIэу,
Yollarda açlıktan öldüler,
Ихъухьагъэх хэкум лIыкIэу.
Gittikleri ülkelerde hizmetçi oldular.
Тыгъэм исти ащ яшьо,
Güneş yaktı, kavurdu tenlerini,
Еожьыгъэх якуашъо.
Dizlerini dövdüler.
ЯкӀугъахэп зыкIи шloy,
Hiçbir zaman onlara faydası dokunmadı,
Ихъухьагъэх боу нэшъоу.
Orada kör oldular.
Узым иIэр шъобжэу
Hastalığın izleri,
Атэрищагь Іэужэу.
Onların üzerinde işaret olarak kaldı.
ЛIэным иIэр лIэужэу
Ölümün her çeşidi,
КъапэгъокIыгъ зэужэу.
Onları karşıladı.
Ашъо течи къэнагъэх,
Beti benzi soldu,
Бэу ерагъэу къинагъэх.
Çok zavallı güçsüz kaldılar.
Зэнэмысэу яIапэ,
Elleri birbirlerine değmeden,
Теуцоныха ялъапэ?
Islandı mı paçaları?
Щамы окIуа, фэсапщи!
Şam’a gidiyorsun, hoş geldin!
Къыуаlощта къэкӀуапщи?
Diyecekler mi , hoş karşılayacaklarmı?
О уищамыр уихэгъэгу,
Senin Şam’ın vatanın,
Гъази итӀысхь игузэгу.
Dön otur, aralarına.
Гъази екӀужь уичабэ,
Geri dön ulaş Kabe’ne,
ПлъэкӀыжынэп нахыбэ.
Fazlasına gücün yetmez.
Ичапэхэр уичабэ,
Memleketin senin Kabe’n,
Игубгъэхэр уинапэ.
Ovaların senin namusun.
Ихэкужъы къырапхъи,
Vatanından söküp savurup,
Булгарыжым хырапхъи,
Bulgar’ın içine ektiler,
Ащ икIуадэр икӀодагь.
Orda kaybolanlar, yok oldular.
Къелыжыгъэр бэу ерагь.
Kalanlar da çok güçsüz.
Къэнэжыгъэр къэкощи,
Kalanlar da geriye göç ediyorlar,
Лъэтхы джашъом хагуащи,
Verimsiz, çıplak topraklara dağıttılar,
Урысыжыр фэмылъэгьоу,
Rus’a tenezzül etmeden,
Гъомылапхъэ ымыӀыгъэу,
Bir lokma ekmeğe muhtaç,
Гъогум тахьи кӀодыгъэ,
Yola çıkıp kayboldular,
Псыжъым хэхьи одыгъэ.
Çamura girip zayıf düştüler.
Заом къелыжьыгъэр
Savaştan arda kalanlar,
Узым игъэлIэжьи,
Hastalıktan ölüyorlar,
Банэм къелыжыгъэр
Bu güçlü mücadeleden sağ kalanlar,
Ныбэм игъэлIэжьи,
Açlıktan ölüyorlar,
Къелыжьыгъэр илажьэ,
Kalanın suçu,
Ныджэ пшахъом къыхажьэ.
Sahilde kumların üzerine kusuyorlar.
Зыпсэ пытэу щыӀэм бынэу,
Ailede canlı kalana,
Дунэешхор фэхъугъ бэнэу.
Koca dünya mezar oluyor.
Къадэфагъэм ащ бынэу,
Aileden geride kalanlar,
ИтӀысыпӀэ и бэнэу
Oturduğu yeri onların mezarı,
Фэхъуи къэнагь гукӀодэу,
imkanı olmayanlar umutsuzca,
ЫмышӀэрэм текӀуадэу.
Bilmediklerinden dolayı kayboluyorlar.
Тыхъуныя тэ кIэрытэу,
Biz geride kalacak insanmıydık,
Щытыгъемэ шъхьа тыфитэу?
Özgür olsaydık biz?
Тафэхъущта тэ зэпытэу,
Biz her zaman olmak zorundamıyız,
ІэкӀыбымэ шъхьагъырытэу?
Başkalarına hizmetçi?
Сыды дины шъуитыми,
Hangi dinden olursanın olunuz,
Сыды Іофы шъуиӀэми,
Ne işiniz olursa olsun,
Сыды чIыгу шъуисыми,
Hangi yurtta yaşarsanız yaşayın,
Адыгагъэм щъутемыкI.
Adığelikten asla ayrılmayınız.
ЦІЭМЭЗ / TSEMEZ
Псым уIут Адыгэмэ уапапльзу,
Suyun kıyısındasın adığeleri bekleyerek,
Угузажьоу, ХышIуцIэм утепльэу.
Sabırsızlıkla Karadenize bakıyorsun.
угъэу щтыгь Адыгэхэр закощым,
Ağlıyordun, adığeleri sürdüklerinde,
ЯхапIэхэр пыихэмэ загощым.
Yurtlarını düşmanların paylaştığında.
Пкъахьыекьоу зэтелӀахьэу унэхъоу,
Darmadağın üst üste çaresizce öldüler,
Узыр laey, емынэри ащ ехъоу,
Bir yandan verem, üstüne üstlük veba hastalığı da,
КӀалэхэри зэтагъэхэу гукӀодэу,
Çocuklarda üst üste çaresizce ağlaşıyor,
Нахыбэхэр ХышӀуцIэжым текӀуадэу,
Birçoğu da Karadeniz de kayboluyor,
Дэфагъэу щтыгь Адыгагъэр къулэджаем,
Adığelelik uçurumdan yuvarlanmıştı dereye,
Пчъагъэ иIэп хэлӀахьыгъэм а зы уаем.
O yağmurda ölenlerin sayısı belli değildi.
Уигу егъоу щытыгъэба арыхэр?
Acımıyor muydun onlara?
Мэу щтэу зигупшысэ кӀэкӀыхэр,
Böyle düşünen dar görüşlüler,
ПырашIэри цIыфылъакъом гъучIтакъыр,
İnsanların ayaklarına demir topuz (gürz) bağlıyarak,
Хадзэу щытыгъ умышIэми пхъэтакыр.
Denize atıyorlardı, sanırsın attıkları bir kütük.
Енчъэу къанэр ащэфыжьи ибэмэ,
Geride kalan sahipsizleri satın aldılar,
АгъэлӀыкIэу alыгъыгъ ІэкӀыбымэ.
Yabancılar çalıştırıyorlardı, bu öksüzleri.
Псыпэхэмэ ачIэкӀыгъэ купыри,
Dağlara yükseklere kaçan grupta,
Яхьэдашъхьа пшахъохэмэ хаухъубэри,
Bir grupta cesetleri kumlara gömerek,
Ныджым хэсэу загъэщхэкӀэу техьагъукIэ
Kıyıda titreten sıtma hastalığıyla doydular,
Щытыгъэба? Шъогупщысэжь ныбджэгъукIэ,
Durum böyle değilmiydi? Hele bir düşünün samimice,
Щамы шъутщэщт alyи зы къот агъапцIэу,
Sizleri Şam’a götüreceğiz diye bir kısmını kandırarak,
ТхьагъэпцIымэ къыращыгъэх ІэпцIэлъапцIэу.
Allahsızlar aç ve biilaç (yoksulluk içinde) evlerinde bıraktılar.
Щамы шъукӀожь ыIуи чылэр зэуятэм,
Şam’a gidin diye halkı dolduruşa getirerek,
Акъылынчъэу чылэ лъапIэр зэубатэм,
Düşünmeden aptalca değerli köyümüzü tarumar edince,
Бгъыбзэ Iубзэ ащ фэпшIыныр фэшъуашэба?
Beddua etmek onlara müstahak değil mi?
Фэмыфыгъэр, хьайнэпагъэр ишъуашэба?
Bu duruma ahlaksızlık desek uygun değil mi?
ЛӀагъэ щъхьакIэ арыхэр яхьадэгъукIэ.
Onlar ecelleri ile öldüler.
Сыд ялажьи тхьамыкӀэхэр бгъэкощынкIэ?
Ne günahları vardı, fakir fukarayı yurtlarından sürgün etmeye?
ИПСЭКІОД ЯДЭЖЪ (GÜNAHLARI BOYNUNA)
Тилъэпкъыхэр зао Іофым фэӀазэу,
Soyumuz savaş sanatında mahirdir,
КъырикIуагъэх мыилъэсэу, мымазэу.
Bir yıl değil, bir ay değil şimdiye kadar süregeldi.
Тхьаматэхэр, зэ шъухэплъэжь зэшъущагъэ дзэм,
Thamate’ler dönüp bir bakın sürdürdüğünüz savaşa,
Щъугу elya ащышIыгъэр мыщ фэдиз дзэм?
Hoşunuza gitti mi bu kadar askerin başına gelenler?
Шъузы, кӀалэр ІэкӀыбымэ афэлажьэ,
Kadın, çocuk başkalarına hizmet ediyorlar,
ЗымылъэкIэу къахэнэрэм тафэ лажьэ.
Güçsüz kalanların başına kalıyor bütün belalar.
Дунэе Іоф зымышӀэрэр хъуна гъуазэу?
Dünya işinden anlamayandan olur mu rehber?
Нэшъу рыуом къигъэнагъэх яшъхьа назэу.
Bizi de sersemlettiler, geleceği göremeyenler (Şaşı bakışlılar).
Зао нэмыкI щыӀэхэба зи хабзэ?
Savaştan başka yok mu bir töre?
Пыим уешIоу уезэгъыныри зы хабзэ.
Düşmanla barışıp anlaşmak ta bir usul örf adettir.
Уихэгъэгу кIэлъэIуным сыд фэIуагь?
Anavatanın için alttan almanın ne kötülüğü var.?
Уилъэпкъы шIы пхъыхьэ-итэкъоу хэты ыIуагь?
Halkını soyunu darmadağın et diye sana kim söyledi?
Чылэм иунэ къыришъугъэчъи шъуубэтагьэ,
Halkın evlerini yıktırıp, kırdırdınız,
Мы ІофымкIэ зи шъухьыгъахэп тхьэмэтагъэ.
Bu olaylarla liderliği thamate’liği beceremediniz.
ПлъэкӀырэба? Уубзэныр хабзэм щыщ.
Gücün yetmiyor mu?Alttan almak adettendir.
Бгъотырэба? Уищыгъыныр кӀабзэм щыщ.
Bulamıyormusun, elbiseni astardan yap.
Лъэпкъыхэмэ зэфяхабзэр зао закIэп,
Halkların tek gelenekleri savaşmak değildir,
Игьо хъумэ мыубзэныр Іофы занкIэп.
Gerektiğinde alttan almamak doğru değildir.
Пый куакIэм къырикӀырэ нэутхагъэм,
Düşmana karşı davranırsan kurnazca,
IушыгъэкIэ зыхеукъэбзы тэутхагъэм.
Üzerine sıçrayanı temizlersin akıllıca.
Сыд ишӀуагъэр, хэшъудзагъэх бэлахым.
Ne fayda ki belanın içine attınız.
Шъуфигъэгъунэп мы губгъэныр Алахым.
Allah bu işlediğiniz günahlarınızı affetmez.
ЗЭГЪЭШІЭ, ЛАЖЬЭ / ÖĞREN VE ÇALIŞ
Узыщыщым кӀуи хэхьажь,
Ait olduğun yere dön,
Уилъэпкъымэ афэлажь,
Milletin için çalış,
Умылажьэу сыд бгъотын?
Çalışmadan ne elde edebilirsin ki?
ЧылэпчъэIум уIутын.
El kapılarında kalırsın.
Щытхъоу хъумэ ежь идэжь,
Övünülecek birşey yaparsan başkaları sahiplenir,
ЕмыкӀухэр о уадэжь.
Olumsuzlukları hep sana yüklerler.
Шоу зыхъукIэ ащ ыпак1,
Başarılar ona ait,
Бзэджагъэхэр о УишIак1.
Çirkinlikler sana ait.
ТхьамыкӀагъэр зэпэсымэ,
Fakirliği kendine yakıştırırsan,
КъыфашIэным упэсымэ.
Sana yapacaklar diye beklersen.
Адыгагъэр мэкӀоды,
Adığelik böylece yok oluyor,
Къыдафэрэр псэкӀоды.
Geriye kalan günahlar.
Рыпсэүрэм фегъахъэ,
Çalışana, üretene mal ediliyor,
Псы жъуагъэм ипахъэ.
Kaynar suyun buharı.
Цыфы цIыкӀум ипкъ псаоу
İnsanoğlunun sağlam vücudu,
Къанэу хъуна? Мыпсаоу
Kalır mı hiç, sağlık olmadan,
Сыдэ ритыгь ц1ыфым псэ?
İnsana niçin verdi yaşam?
Псэун фэшӀы сигупсэ.
Çalışmak için dostum.
Псы къэжъуагъэм ипэхъэжъы
Kaynayan su buhar olup uçuyor,
Ц1ыфы лъэпкъыр егъэтхъэжы.
İnsan soyunu mutlu ediyor.
Плъэк1эпашъо дэщае.
Paçalarını sıvıyor.
Лъэпкъэу щы1эр дэкlyae,
Var olan tüm halklar ilerliyor, yükseliyor,
Лъэпкъэу щыIэр псэуак1о,
Var olan tüm halklar çalışkan,
Мыпсэурэр тыгъуак1о.
Çalışmayanlar hırsız.
МэшӀокухэр агъэпсыгъ,
Trenleri icat ettiler,
Къуахьышхохэр агъэсыгь.
Koca koca gemileri yüzdürdüler.
МэшӀожъыр агъэл1ык1о,
Alevlere(zepling, uçan balon) iş yaptırıyor,
Ошъогум щагъэплъак1о.
Gökyüzünü gözlemletiyor.
ЛIыкIоу ашIыгь машIохэр,
Ateşlerle haber verdiler,
Гъогоу ашIыгъ уашъохэр.
Yol ettiler gökyüzünü.
ЧIы чIэгъ хъугъэ ялъэгоу,
Yerin altı kullanım alanı yaptılar,
Хы чIэгъыхэр ягъогоу.
Denizlerin altları yol yaptılar.
Жыхэр агъэIорыш1э,
Rüzgarlara hükmettiler, dizginlediler,
Мыжъом хахы бэу дышъэ.
Madenden çokça altın çıkarıyorlar.
Псыхэр агъэпсэу,
Suları kullanarak,
ЦIыфыр агъэпсау.
İnsanları kullanarak.
Унэу ашIыгь чIы чIэгъыхэр,
Yer altına yerleşip ev yaptılar.
Гъогоу ашIыгъ хы чIэгъыхэр.
Yol ettiler denizlerin altlarını.
Мазэм изахьыкIэ,
Ayın hareketleri ve,
Жыбгъэм иуахыкIэ,
Rüzgarın hızı,
Тыгъэм иуцукIэ,
Güneşin konumununu,
ЧIыгум ихыякIэ
Yerkabuğunun sarsıntısını,
Жъуагъом икъохьакIэ,
Yıldızların batışını,
Мафэм икъэшIыкIэ,
Gündüzün oluşumunu,
Чэщым икъэсыкIэ,
Gecenin gelişini,
ЗэхэшIыкIым пылъымэ
Anlamaya çalışmak,
Аратхэжыгъ тхылъымэ.
Kitaplara yazdırdılar.
Мазэр мэзахы,
Ay karanlık,
Чыгур къекӀуахы.
Dünya güneşin etrafında dolaşıyor.
Чыгур мэчэрэзы,
Dünya kendi etrafında dönüyor,
Мафер мэтэрэзы.
Gün ortaya çıkıyor, gündüz oluşuyor.
Мыр зыгъэпсырэр Тхьар ары,
Bunları düzenleyen Allah’tır,
Зымыш1эрэр тэрары.
Bunları bilmeyen ise bizleriz.
ЕМЫКІОУ ТХЭЛЪХЭР / AYIPLARIMIZ
Къан аlоpи Тэтэрыжъыр къалъэшъоу,
Evlatlık diye tatarları alıp getiriyorlardı,
Пlyp alopи Нэгъоижъыр щэ рагъашъоу,
Besleme olarak nogayları emziriyorlardı,
Мыр арыба тызышIыгъэр кIэлъэшъоу,
Bu değil mi bizi iyi çocuk yapan,
Лъы ткIэмытэу, пкъы тимыIэу цIыфышъоу?
Kanımız olmadan, vücut olmadan iyi insan olur mu?
Мыр арыба тызышIыгъэр тэ кӀэрытэу?
Bu değil mi bizleri geri bırakan?
Тщъо кӀодыгъэ, одэу тыхъугъ лъэ тетэу.
Rengimiz soldu, yaşarken zayıfladık.
Лъэу ахэтыр Урысымэ хъэращыгъ,
Kanımızı ruslar emdiler,
Щэу акIэтыр Тыркужъымэ кӀэрашъугъ,
Sütümüzü de türkler emdiler,
Адыгъагъэ къинэжьыгъэп икӀоцIы,
İçinde adığelik kalmadı,
Хъэбгъотэщтэп ежь фэшIыкIэ зи куцIы.
Kendi özüne ait bir şey bulamıyacaksın.
Къан alopи бзэджэ лъэпкъыр агъасэу,
Evlatlık deyip soysuz halkları eğiterek,
ПӀур alopи ІэкӀыбыхэр кӀагъэсэу
Besleme deyip yabancıları barındırdılar,
Щытыгъ шъхьак1э мый фэдэхэр бэу делагь,
Böyleydi, fakat bunun gibi aptallıklarımız çoktu,
СфэщаIэрэп, къэсэIуатэ о сиблагь.
Kabullenemiyorum, bu yüzden anlatıyorum ey dostum.
О уикӀалэ уубытыни иlапэ,
Çocuğunun elini tutacaksın,
Пщэныр lae пшӀын фэшӀыкIэ зым игуапэ,
Yapılması kötü, birinin gönlünü yapmak için,
Уигупсэхэр дэудзэныр а сэраем,
Akrabalarını saraya atmak, gözden çıkarmak,
ЗэгъэшIэба, къиубытырэр а зы Iаем.
Öğrensene o yaptığın kötü davranışı, ayıbı.
Тыпэрэмылъ мыщ афэдэ шэнычъагъэм,
Üzerinde durmayalım, böyle ahlaksızlıklarla uğraşmayalım,
Хъонэу фэхъугъ мыз шэныр адыгагъэм.
Bu kötü huyları alet ettin adığeliğe.
Икъугъ, икъугъ, тэу рэхъугъэ тишъхьакIо?
Yetti, yetti ne oldu bizim onurumuza?
ЗэрэсӀорэм сыщэукӀытэ ар пакӀо.
Anlattıklarımdan utanıyorum bu yüzden.
Гъэсэфэтхыд сэ къасIорэр сиблагъэ,
Öğüttür benim anlattıklarım ey dostum,
Бэу рэшӀагъэу ситхьаусыхэ сыублагъэ.
Çok zamandır şikayetçiyim ey dostum.
КъасӀорэм папкIэкIэ уигу хэумыгъакI,
Söylediklerim için kalbin kırılmasın, üzülme,
ТинысакIэ тэшъугъэубыжь тэры закI.
Biz kendimizi eleştirelim (öz eleştiri yapalım).
Зиунашъо къэсшӀырэхэр тищыкӀагъ,
Konu ettiğimiz olaylar ihtiyacımızdır,
Адыгагъэр гъэсэхъукӀай бэу дэкӀагь.
Adığelerin arasına çok şımarıklık disiplinsizlik girdi.
ТихабзэкIэ тищыкӀагъэ тэрэлъэгъу,
Örf adetlarimizdeki eksikliği bir görelim,
ЕмыкӀухэу къытхэфагъэр тэрэгъагъу.
Uygunsuz davranışlarımızı baskılayalım.
Уасэ тэIуи къэзыщэрэр тэгъэунэхъу,
Başlık parası deyip evlenenleri (erkeği) mahvediyoruz,
Къэзыщэрэр унэжьырэп мэунэхъу.
Evlenen erkek yuva kuramıyor,mutlu olamıyor.
Уасэ пIони къэзыщэрэм иIэ тIэкӀу,
Başlık parası deyip, evlenen kişinin elindeki avucundakini alıyoruz,
Къимынахэу ежь иунэ зы пхъэнтэкIу,
Evinde hiçbirşey kalmadan tek sandalye bile,
Ащ Iыпхыныр бэу емыкIоу бэу Іэягь.
Ondan almak hiç yakışmıyor ve çok çirkin.
Пхэнджы дэдэу мы хабзэхэр дэилагь.
Yanlış örf adetlerimiz çok anlamsızca.
Сыдэ пхъункIэ зым ипшъашъэ фэмыразэу?
Elin kızı rıza göstermeden niçin talan edip sömürüyorsunuz?
Губгъэныба, къыфэхъуна Тхьар разэу?
Günah yazık değil mi, Allah senden razı olur mu?
Къыомыблэу зым ипщъащъэ пхъункIэныр,
Rızası olmadan başkasının kızının malına çökmek, el koymak,
Гурыloloy рэхъуныба а шэныр?
Anlamış olmazmısın, aklın ermez mi o kültürü?
ШХЪУАГЬО / KISKANÇLIK
Ушъхъогъоныр бэу дэигъ,
Kıskançlık çok kötü,
Шэнычъагъэу Iумэигь.
Kötü huy mızmız ve mıymıntılıktır.
Цыфыхэмэ уямышъхъуагъу,
İnsanları kıskanma,
Шъхъуагъор лъэщэу тхьамыкӀагъу.
Kıskançlık çok fakirlik,fukaralıktır.
Шъхъуагьом цIыфыр еухы.
Kıskançlık insanlığı bitiriyor.
Цыфыгъэхэр щэухы.
İnsanlık orada bitiyor.
Хэтырэми еумышI шъхъо,
Hiçbir kimseyi asla kıskanma,
ПлъэкIыщтымэ афэшъхъо.
Gücün yetiyorsa onları yücelt.
Ар тес elyи пкIэгъуалэм,
O beyaz atın üzerInde oturuyor diye,
Ежь зестыжы шъхъогъуалэм.
Kıskanç olan kendi kendini bitiriyor.
Шъхъуагьор шоIдэи КъурIаным,
Kıskançlık Kuran’a göre çok kötü,
ЕкӀухэщтэп Iиманым.
Asla iman ile örtüşmez.
Шъхъуагъом къекӀы Іэягъэ,
Kıskançlıktan çıkar her kötülük,
Чылэм екӀы иягъэ.
Başkasına dokunuyor kötülüğü.
УешъхъуагьокIэ сыд ишӀуагь?
Onu kıskanman sana ne kazandırır?
Тхьам шӀугъэхэр ащ фишӀагъ.
Allah iyilikleri ona yaptı.
Тхьам бэу былым иIэба?
Allah çok zengin varlıklı değil mi?
ИгощакӀор арыба?
Bölüştüren o değil mi?
Ар еблэмэ шIу пфишIэн,
O isterse en iyisini yapar,
Къиумытымэ сыд епшIэн?
Sana vermezse ne yapabilirsin?
Шъхъогъуалэм сыд имаф?
Kıskanç kimsenin kıymeti ne?
Игъотырэп зи гупсэф.
Asla huzur bulamıyor.
А ТхьалъапIэм укъелъэгъу,
Yüce Allah, seni görüyor,
ГощынымкIэ иIэп лэгъу.
Dağıtmakta eşi benzeri yok.
Улэжымэ къыфэхъущт,
Çalışırsan dileğin olacak,
Упсэумэ фигъэхъущт.
Çabalarsan olduracak.
СЫДЭ УИКІАС? / NİÇİN SEVİYORSUN?
О шьхьагъырыт къыдэгъэкӀокI уикIaса,
Sen hizmetli sevdiğini geri döndür,
СыбгъодэкӀыгь бэдэд шIагъэу сикӀаса.
Sevdiğimden uzun süre önce ayrıldım.
СыукIэсыгъэу сыкъырeкIо сихэгъэгу,
Ezelden beri seviyorum yurdumu,
Сыгу къэкIи зэрэщтыгъэр ипаса.
Hatırlıyorum geçmişimizi eski hallerimizi.
Сэтэнэеу щынэкъырэм игъуамэ,
Setenay çiçeğinin kokusu gibi,
Пчэдыжыпэм ІэшIу ІэшIоу спэ рельасэ.
Sabah erkenden kokusu tatlı tatlı burnuma geliyor.
Сщыгъупшагъэп тилъэпкъымэ а якушъэ,
Unutmadım, soyumuzun beşiğini,
Бэу шIоу сэшIэ а чIылъапIэм иуасэ.
Çok iyi biliyorum o memleketimin kıymetini.
ЕдэIу пщынэм пыIукӀырэм гухэкIэу,
Mızıkanın (Pşıne) hazin sesini dinle,
Мэтхьаусыхэ хаупкӀыгъэу ихьасэ.
Vatanından kopartılan parça için yakınıyor.
ИгукӀае, игухэкI къеlуатэ,
Dileklerini, üzüntülerini, kederini anlatıyor,
Яхэгъэгу къикӀыгъэхэр еуятэ.
Vatanından çıkarılan sersebil avare.
Къамылылъэм сыпаупкӀи сыкъахыгъ,
Sazlıktaki kamış gibi biçilip getirildim,
Силъэпкъыхэр ашӀыжыгъэх дэпкы дасэ.
Soydaşlarımızı duvar malzemesi (taşı) yaptılar.
Дышъэ бзыум щигъэтырэп имакъэ,
Bülbül (altın kuş) sesini hiç kesmiyor,
Ныбгъэу фэхъугъ сэтэнэим елъахъэ.
Setenayın (bülbül) ayak bağları (pranga) yuva oldu.
Гугъэу фэхъугъ а зы бзыум ихапIэ,
Dert oldu o kuşun yurdu,
Ищырырэ, ибынырэ, исасэ.
Yavrusuyla, ailesiyle, kızıyla.
УидышъапIэ уимызагъэу тхьэматэ,
Altın yurduna sığmayan thamate,
Тэдэ укӀуагъ къыщыуни уикӀасэ?
Nereye gittin sevdiğini bırakıp?
КъэкӀохьакloy сыдэ утет губгъо нэкӀым,
Neye başı boş dolanıp duruyorsun, verimsiz ovada,
Уихэгъэгу щыумыгъапсэу уихасэ?
Kendi vatanını kurmadan, topluluk oluşturmadan?
Пшызэу мэчъэ къакIэчъырэр инэхэмэ,
Boyunu geçti, senin gözlerinden süzülen yaş,
Гугъум хэхьагь мэшӀо стагъэу уикъокӀасэ.
Bu durum sana dert oldu, kor ateşte yüreğine.
Адыгагъэр щыумыгъэгъупщ уилъэпкъы,
Adığeliği unutturma kendi soyuna,
Мый фэшӀыкIэ уикӀалэхэр шloy гъасэ.
Bu nedenle çocuklarını iyi sağlam yetiştir(eğit).
Сэныпалыр зэкӀэгъэкӀы жъуагъом фэдэу,
Aç gözlerini parlak yıldızlar gibi,
Пыихэмэ анэ кӀаси гъукӀы цацэ.
Düşmanların gözüne mızrak gibi sapla.
Къамылымрэ, дышъэ бзыум игукӀае
Ney ile bülbülün (altın kuş) neydi derdi,
Аригъуази бзыпхъэ атех а сиlaсэ.
Rehber ol, örnek olsun sana yavrum.
Сикъощы ХэшIыкI Сымаил /
KARDEŞİM HEŞIÇ İSMAİL
O ХэшIыкIэу сикъощыр,
Ey asil kardeşim,
ЛIэкьо лъэщым икуашэр.
Köklü asil sülalenin parçasısın.
Адыгэм хэшIыкIырэр,
Adığelerin çektiği sıkıntı, dert,
Къинышхоу тэшӀыкIырэр,
Çok zorluklar başına geliyor,
Уигу къеоу уишъхьакIо.
Üzülerek dert ediniyorsun.
Мы шъхьакIомк1э уатекIо.
Bu anlayışla onların üstesinden geliyorsun.
Адыгэмэ яIапэ
Adıgeler el ele veriyorlar,
Зэнэсырэп уегъапэ.
Elleri birbirine değmediği için sen buna üzülüyorsun.
Адыгэхэр гукIэ пытэу,
Adığeler tek yürek,
ЗэкӀасэхэу, зэрэубытэу
Birbirlerini severek destekleyerek,
Зэрэщтыныр уигугъу.
Böyle olmasını diliyorsun.
Уигупшысэ бэу дэгъу.
Fikirlerin çok güzel.
Адыгэхэр мэупIокӀы,
Adığeler zayıflıyorlar,
Яхэгъэгу мэунэкIы.
Vatanları boşalıyor.
Губгъэ нэкӀым щэумэкӀы.
Issız ovada kendilerini yalnız hissediyorlar.
Къелыжьырэр нэпсы лъэкӀы.
Geride kalan ise gözyaşlarını silmek.
МакIэу къэнагъ ялъэпкъы,
Soyları azaldı,
Ратэкъуахыгъ ащ ипкъы.
Darmadağın oldular.
Мафи чэщи зыоуахы,
Gece gündüz dövünüyorsun,
Гупшысэм зеогъахы.
Derin düşüncelere dalıyorsun.
Чэщы чъыер пшIокIоды,
Gece uykunu kaybediyorsun,
Гупсэфынчъэу окӀоды.
Huzursuzca kayboluyorsun.
Адыгэхэр зэIукIэу,
Adığeler toplanarak,
ЗэхэшIыкIыр къащымыкIэу,
Anlayışları eksilmeden,
ДэкӀоеным уфае.
Yücelmek istiyorsun.
Мыр зэпытэу уигукӀае.
Bu senin devamlı düşüncen, hayalin.
Адыгагъэм иунашъо,
Adığelik düşüncesi,
Къыпхырилъхьагъ зы машIо.
İçine ateş düşürdü.
А машIоу узыстырэр,
O seni yakan ateş,
Уигу къеIэу къэзыстырэр,
Senin kalbine dokunan ve yakan ateş,
Сэ ахэслIхьан чылэхэмэ,
Ben o ateşi elaleme salavereyim,
Ахэсгъэнэн ащ уеблэмэ.
Dilersen, o ateşi tutuşturayım.
Сэ фэсыблэн уигукIаe,
Ben sıralayım dileklerini,
ЗытэслIхьажын узыфае.
Senin dileklerini sıralamak için üstleneyim.
СлъэкIырэмкIэ къэзгъэнэнэп,
Gücümün yettiğini esirgemem,
Макъэ земыIу къэзгъэнэнэп.
Duyurmadık kimse bırakmam.
Адыгагъэм о ухъупхъэкIы,
Adığelik senin mükafatın,
Хъупхъэхэр къыпэгъокIы.
Olumlu,akıllı insanlar seni karşılıyor.
Тхьашхом бэрэ ущигъаl,
Allah sana uzun ömür versin,
Уигу хэлъым утегъаI.
İsteklerine, Allah kavuştursun, hayallarin gerçekleşsin.
МЭЛЕК ХЪЯРИЕ / MELEK HAYRİYE
Гугъоу фэхъугъ о гуаща
Sana dert oldu hanım efendi,
Уихэгъэгу фэшъуаща,
Vatanın için,
Уилэпкъыхэр үигукӀай,
Halkın için kaygılısın,
ГүкIэу үиIэр чэгъуащэ.
Kalbin kederle dolu.
Оркъыгъым иIэшIагь,
Asil duruşunla,
Уигупшысэ ишъуащэ.
Düşüncelerinle yansıtıyorsun.
ЦIыфыгъэхэр уисэуагь,
İnsanlığa bir armağansın,
КъэсIуатэрэр кӀэкуащэ.
Anlattıklarım çok yetersiz.
Бзылъфыгъагъэр дэгъэкӀуай,
Kadınlığı sen yücelt,
ЯцIыфыгъэ о защэ.
İnsanlığa yol göster.
Ялъэпкъыхер ягъэшIэжь,
Halkının değerlerini anlat,
Адыгагъэр мэгъуащэ.
Adığelik yolunu kaybediyor.
УибзэгукIэ егъаджэх,
Onları anadilinle okut,
УигъэшӀуабзэ дэхащэ.
Tatlı dilinle güzelleştir.
УицIыфыгъэу уихабзэкIэ,
İnsanlığın ve örf adetinle,
Табу тӀоныр мэкӀащэ.
Ne söylesen az gelir.
УишӀугъэхэр къысфэпчъына?
Faydalarını sayabilirmisin?
Сигупшысэ кӀэлащэ.
Yetersiz kalıyor kelimeler.
Щыгъат Тымэр, Хъунджяпхъум
Sus TIME; Hunç’ların kızının,
ИлъэпIагъэ бэу бащэ.
Değeri çok büyük, kıymetli.
Шугъэу хэлъыр къыфаблэрэп,
İçindeki iyilikleri dizelere aktaramıyorsun,
Уиусыгъэ лэлащэ.
Yazdığın şiir yetersiz kalıyor.
КУРІАН / KURAN
Икъехыгьо чэщы лъапIэм къытигъафи,
İndirildiği kutsal geceye denk getirip,
Азы чэщыр мэзэ миным нахы мафи.
O bir gece bin aydan daha hayırlıdır.
Мафэу тфэхъуи тыригьозагь тхылъы лъапIэм,
Bize mutluluk getiren o kutsal kitap yol gösterdi,
Ащ итхагъэр тхыдэу щыIэм нахы зафи.
Orda yazılanlar,diğer indirilen kitaplardan daha düzenli.
Лъэпкъыхэмэ яцIыфыгъэ къаригъашIи,
O toplumlara insan olduklarını hatırlatır,
Уашъор, чIыгур къэзыгъэшIэр къигъэнафи,
Yeri göğü yaratan Allah aydınlatıyor,
ЦIыфыхэмкIэ гъогу мафэр къигъэшъыпкъи,
İnsanlara doğru yolu kurtuluşu onaylıyor,
Шъыпкъагъэк1э къигъэнафэр зыфэшъхьафи.
Gerçeği ve her konuyu ayrı ayrı açıklıyor.
Мыр арыба, зым имэщы Шъухэмыхь
Öyle değil mi? Başkasının tarlasına (haklarına) girmeyin,
КъэзыIуагъэр, псалъэ дахэм къыхигъэфи?
Söyleyen, güzel sözcükler kullanarak?
Зым ибылым шъуемытыгьо, мыр арыба
Başkasının malını çalmayın, bu değil mi,
КъэзыIуагъэр шъыпкъэу итым къыдигъэфи?
Söyleyen doğruluğun içinden çıkartarak?
Мыр арэу щыт шэны lae зэшъумыхь
İşte bundan çıkan birbirinize kötü davranmayın,
КъэзыӀорэр дунаежъыр унэ хьафи.
Söyleyen,bu dünya emanet evdir.
ПсэуакIэрэ щыIакIэрэ Тхьам икурIан,
Çalışma ve yaşam biçimi Allah’ın emridir,
КъязыгъэшIэр Тхьам инэшӀу къащигъэфи.
Duyuran Allahın rahmeti üzerine olsun.
Тхьам икурIан лIымэ лIыгъэ къязыгъэхьэр,
Allah’ın Kuran’ı insana insanlığı ilham veren,
ЯзыгъэIор чылэхэмэ мыр лIы хафи.
İnsanlığa duyuran (tebliğ eden) peygamberdir.
Шъыпкъагъэр, щэрыуагъэр къегъэнафэ,
Gerçekleri ve doğruları aydınlatıyor,
Ишъыпкъагъэ фэпшIэу хъунэп зи гуцафи.
Gerçekliğinden şüphe edilmez.
Сауджэрыгъэр, щэн щэфэныр зэрэпсапэр,
Hataları gizlemek sevaptır,
Тхьам мы тхылъым щигъэнэфагъ къыпигъэфи.
Allah bu kitapta, ahlakla aydınlatarak ekledi.
Цыфыгъэм къыфихыгъэу зы сэуагъэ
İnsanlığa ödül olarak verdi,
ДигъэкӀоягь яцIыфыгъэ къигъэнафи.
İnsanlığı aydınlatarak ahlakla yükseltti.
СИГУПШЫСЭХЭР / DÜŞÜNCELERİM
чэщы горэм сегупшысэу сыщысыгь,
Bir gece otururken düşündüm,
А тилъэпкъы тэу рэхъуни cloy щытыгь.
Bizim soyumuzun hali ne olur diyerekten.
Адыгэхэр енчъэдэдэу къэхъугъа?
Adığeler yetim-öksüz gibi mi oldular?
Алъыплъэныр щымыIахэу рэхъугъа?
Kollayan,koruyacak kimseleri yok gibi mi kaldılar?
Насыпыхэр ямыIахэу дэкӀаrъа?
Nasipleri olmadan zavalli,acınacak duruma mı düştüler?
IэпыIэгьор амыгъотэу дэнагъа?
Kendilerine yardım edecek kimse bulamadan kaldılar mı?
Шхьафимытэу щыты чылэр кӀодыгъэ,
Özgür olmayan köy kayboldu,
А фэдэхэр тхылъым итэу слъэгъугъэ.
Bu gibileri kitapta gördüm.
Сыкъигъэгъэу къэсэIуатэ мы Іофыр,
Beni ağlatarak bu olayı anlatıyorum,
Гъыбзэм фэдэу къызаlоpэм тиӀофыр.
Ağıt gibi anlatılan bizim durumumuz.
Урысыжым тихэгъэгу ттрихи,
Ruslar vatanımızı elimizden aldılar,
Тиунагъохэр Къэзэкъымэ къырачыгъ,
Ailelerimizi Kazaklar yıktılar,
ТикӀалэхэр гъогумэ alyлIахыгъ.
Evlatlarımız yollarda telef oldular(can verdiler).
Тытхъэжыхэу, тызэпэщэу тыщыIагь,
Mutlu, huzurlu, sağlıklı yaşıyorduk,
Шъхьатыфитэу тыунаеу тыщыIагь,
Özgürce hür ve mutlu yaşıyorduk,
Сыдым фэдэ лъэпкъы къабзэу тыщытыгь,
Ne kadar temiz bir millettik,
Еоой гущи, сыдым фэдэу тыхъужьыгъ.
Eyvah eyvah ne hallere düştük.
Тихэгъэгу зэтынэкIи тыкъэкӀуагь,
Vatanımızı terk ederek geldik,
Тыркуем хьакIэ фэдэу тыкъихьагь,
Türkiyeye misafir gibi geldik,
Тыкъэкощи быны унэхъоу тыунэхъугъ,
Göçerek evimiz ocağımız(ailemiz) mahvoldu,
Адыгэм къинышхо ылъэгъугъ.
Adığeler büyük zorluk, sıkıntı çektiler.
Тыхэмыхьэу сыды Iофи къэнагъэп,
Girmediğimiz hiçbir iş kalmadı,
ТимытӀысхьэу сыды чIыпӀи къинагъэп.
Yerleşmediğimiz herhangi bir yer kalmadı.
Тихабзэхэр рэкӀодыжьэу ыублэжьыгъ,
Adetlerimiz, töremiz kaybolmaya başladı,
Тибзэгухэр хэгъощэжьэу ыублэжыгъ.
Dillerimiz karıştı, farklı dillerin içinde yok oldu.
Зы лъэпкъэгъур бзэгур ары зыгъэнафэр,
Aynı milletten olduğunu naylayan dilidir,
Зы бзэгури рэкӀодырэм сыд имафэр?
Bir dil kaybolduğunda ne olur hali?
НэпэрэмкIэ Адыгэхэр тэу рэхъущт?
Günümüzde adığelerin durumu nasıl olacak?
Адыгагъэм игупшысэ сыдэу хъущт?
Adığelik düşüncesi ne olacak?
Адыгагъэ зэзыхьарэр бэу сикIас,
Adığeliği yayanı çok severim,
Адыгагъэ зыхэмылъым сыд иуас?
Adığe düşüncesi olmayanın ne kıymeti var?
ТымышIахэу цIыкIу цlыкIoy тыкIодыщт,
Farkına varmadan yavaş yavaş yok olacağız,
Сенэгуе лъэпкъы гъуащэу тыгьощэщт.
Sanıyorum, yolumuzu şaşırıp kaybolacağız.
ШъхьакIо зиIэр егупшысэ илъэпкъы,
Gururlu kimse soyunu düşünür,
Мы фэдэхэр зигупшысэр лӀы лъэпкъы.
Böyle şeyleri düşünen adam gibi adam.
Мафэ къэсы нахы куоу тыхахьэ,
Gün geçtikçe daha derine batıyoruz,
Тэмэным хэхьэкlaey тыхахьэ.
Taman bataklığına battıkça batıyoruz.( Taman=Krasnodar krayında bataklıklı yarımada)
О уилъэпкъы шъхьафимытэу сыд уимаф?
Senin özgür olmayan halkından beklentin ne?
Дэгъудэдэу ухъугъэми зы тхьамаф.
Çok iyi olmuşsan da bir hafta.
Тятэхэмэ къаIотэжьэу тэIугьэ,
Babalarımızın anlattıklarını dinledik,
НэпэрэмкIэ нэрылъэгъоу тлъэгъугъэ,
Şimdilik göz göre göre göreceğimizi gördük,
ИкъохьапIэ тыгъэ дахэм къыкъокӀыни
Güzel güneşin battığı yerden çıkar da,
ПкIэгъуалэжъым госэу лIыхэр къытфэкӀыни,
Kır atların sırtlarında adamlar gelirlerdi,
Урысыхэр итфыжыщтых Тэны кIыбы,
Rusları kovacağız Tuna nehrinin arkasına,
А Iофыхэр щаухэсыгъэх Тунэ кӀыбы.
O işleri planladılar Tuna nehrinin arkasına.
КӀыбы рыуэу тыфэхъуни Къэзэкъыжъым,
Sırtından vurarak kazakların,
ТякӀыбаоу итфыжыщтых тичӀыгужъым.
Çiğneyip yurdumuzdan kovacağız.
Тыркухэри гъусэшIоу къытфэхъуни,
Türkler de destek olurlar bize,
Типыимэ гуфэгужъэр ахэтхыни,
Düşmanlarımızdan öcümüzü alırdık,
Тыунаеу, шъхьатыфитэу тыкъэнэщт.
Mutlu ve özgür kalırız.
Хьукум тиIэу, тыдеулэтэу, тыкъэнэщт.
Adaletimizle , kendi devletimizle kalacağız.
Титхьа лъапIэ насыпышхо тфыришIи,
Yüce Allah bizleri nasip eyledi,
Урысыхэр пхъыхьа-итэкьоу къытфишIи,
Rusları darmadağın etsin,
Тижъыхэмэ alyaгъэхэр къигъэшъыпкъи,
Yaşlılarımızın bizlere söylediklerini gerçekleştirerek,
Алманыхэр Европэм къитаджи,
Almanlar da bizleri Avrupa’ya davet ediyor,
Тигъусэнэу быслымэныкIэ къытаджи,
Müslümanlarda din kardeşliğine bizleri çağırıyorlar,
Быслымэныхэр гъусэ шъыпкъэу къыфэхъуи,
Müslümanlar tam dost, arkadaş olup,
Аужыщъхьам игукIае къыдэхъуи,
En sonunda dilekleri gerçekleşti,
Быслыманыма яхыягъэ къигъанафи,
Müslümanların suçsuz, mahsumiyetimizi aydınlattı,
Урысыжыр хьэкъэ-сакъэу ригъафи,
Koca Rusu pesperişan ederek,
Алэманым Урысыхэр тэрикIи,
Almanlar ruslara karşı galip geliyor,
Типыишхо икъалэхэр IүрикIи,
Baş düşmanlarımızın şehirlerini yıkıp,
Тихэгъэгу тегупшысэу тыкъэнагь,
Vatanımızı düşünerek kaldık,
Тымылажьэу тыщысымэ бэу Іэягь.
Çalışmadan boş oturmak çok kötü.
Ныбджэгъухэр! Нэпэ фэдэм шъущымыс,
Arkadaşlar! Bugün gibi oturmayın,
Чыла пчъэIум мыщ иужым шъуIумыс,
Bundan sonra başkalarının kapılarında uşak olmayın,
Шьошъуи Iофы зэпытымэ шъуегупшыс.
İşleriniz yolundaysa bir düşünün.
Адыгагъэм къиубытырэр пшIэрэба?
Adığeliğin neyi kapsadığını bilmiyormusunuz?
ТызыфапIор нэпэ фэдэ мафэба?
Aradığımız bugün gibi değil mi?
Шхьафимытэу щыIэныгъэр цIыфыгъа?
Özgür olmadan yaşamak insanlık mı?
Мыщ къыужым зэу тышъугъэхъуи тышъугъэлажь,
Bundan sonra birlik olup çalışalım,
ИлъэпкъыкIэ зэмызырэм тэфагь лажь.
Soyu birlik olmayan bela buldu, lanetlendi.
Тызэдэlоу, тызэкӀасэу тыкIэшъугъат,
Birbirimizi dinleyerek,severek birlik olalım,
Тызэпыеу, гурыloloy тыщышъумыгъат.
Birbirimize küs, duyarsız olmayalım.
ЛIыгъэ зиӀэр тизэIукIэ къэрекӀуалI,
Adam olan toplantımıza katılsın,
Мы Іофым риIолIэщтыр регъэIуалI.
Bu iş için söylenecekler söylensin.
Адыгэхэр енчъэ дэдэу къэнагъа?
Adığeler yetim öksüz olarak kaldılar mı?
Алъыплъэныр щымыIахэу къинагьа?
Onları koruyacak arka çıkacak kimseler kalmadı mı?
Зэу хъумэ Адыгэм хэт текӀон?
Birlik olursan Adığelere karşı kim galip gelir?
Дэхэ дахэу мы хэбээшIум тырикӀон.
Bu güzel değerli örf ve adetlere sahip çıkalım.
Тхьаматэхэр! Тапэ шъуиуцу нэпэрэмкIэ,
Thamateler! Bu günlerde önümüze geçin, önder olun,
Тышъодэloy тыкъырекIо ныбжьырэмкIэ.
Ömürboyu sizleri dinleyip bu günlere geldik.
Тхьаматэмэ тядэӀуныр тихабзэ,
Thamadeleri dinlemek, saygı göstermek adetimiz,
ТэнахьыкӀэр шоу тлъэгъуныр тихабзэ,
Küçüklerimizi sevmek adetimizdir,
Тилэгъухэр! Шъумычъый шъу ыджыри,
Arkadaşlar! Uyumayın siz bundan böyle,
Къэмыущэу къэнэжьыгъэп хэтыри.
Uyanmayan kimse kalmadı.
Адыгэмэ цӀыфышхохэр къахэкӀых,
Adığelerden ünlü adamlar çıkıyor,
ШъхьакIо иlэу цIыфышӀухэр ахэтых.
Gururu olan iyi insanlar içlerinizde var.
Емардж! пӀомэ ущынэщтэп Адыгэм,
Haydi dersen yalnız bırakmıyacak adığe,
Адыгэр пылъ зэпытымкIэ мы лIыгъэм.
Adığe bu özelliğine sahip olduğu sürece.
Тихэгъэгу дгъэгъунэныр тишэны,
Vatanımızı korumak bizim geleneğimiz,
Тихэгъэгу ищыкӀагъэ тишIэны.
Vatanımızn ihtiyacını gidermek görevimiz.
КъэтэгъашIэм тэугупшысэр къэтIэмыгь,
Ömürboyu düşündüğümüz çiçek açtı,
Дахэ дахэу тигу илъыр къэнэкъыгь.
Güzel güzel kalbimizdekiler filizlendi.
Лэжыгъэмэ яштэжыгъэ къэсыжыщт,
Ürünlerin hasat etme zamanı gelecek,
Игъо хъумэ текӀолIэни тIэтыжыщт.
Vakti geldiğinde yanaşıp, kaldıracağız(hasat).
Игъо хъумэ тызэпсэуи тыкӀона,
Zamanı gelirse hepimiz gidelim mi,
А лӀыгъэхэр зыхэмылъыр хэтӀона?
O mertliği olmayanlara saygı gösterirmiyiz?
Хэгъэгунчъэу къэнагъэхэр ечъэм фэд,
Vatansız kalanlar yetim gibi,
Лъапсэ имыIэу атӀыгъагъэ чъыгым фэд.
Kökü olmayan dikili ağaç gibi.
ІэкӀыбыхэр къыптэпщыхьау сыд уимаф?
Diasporada sana bulaşanlardan ne bekliyorsun?
Мыр губгъэн шъу! ЗэпсэумкIи псэр тихьаф.
Bu ne ayıp ki! Hepimizin canı emanet.
Хьукум яӀэп шъхьафимыты цIыфымэ,
Hükmü yok,özgür olmayan esir insanların,
Iулыдж яӀэп зэу щымыты цIыфымэ.
Hiçbir değeri yok, birlik olmayan insanların.
УагъэтIэрэу ущыIэныр цӀыфыгъа?
İttire-kaktıra yaşamak insanlık mı?
Уамылъытэу ущысыныр бэу лIыгъа?
Saygınlık görmeden yaşamak adamlık mı?
Ерэмыд лIым аущытэу щыIэныр,
Adam olan öyle yaşamayı kabul etmesin,
Хымэхэмэ яIорышIэу щыIэныр.
Yabancıların dediklerini yaparak yaşamak.
Бэу былым шъу ащ ипэ лIэныгъэр.
Ondan önce ölmek çok kıymetli.
Чатэ чIэгым укIэтыныр ІэшӀэха?
Kılıç altında yaşamak kolay mı?
Къыбдэхьащхэу укъэнэныр пшӀодаха?
Başkasının eğlencesi olmak güzel mi?
Къыдэхьащхых шъхьафимытым чылэхэр,
Başkaları gülüyorlar köle olarak yaşayanlara,
ХэраIорэп ащ афэдэ чылэхэр.
Öyle topluluklara saygı duymuyor başkaları.
Илъапсэк1э псы къемыкloy щыты мэщыр,
Dibinde su olmayan tarla,
Зы жьыбгъэ закъу къызепщэк1э изычыщтыр.
Az bir rüzgarda yıkılıp gidecek.
Зэгубжыгьом инасыпи иубэтэщт,
Bir öfkeyle nasibini yok edecek,
Къыфэмышхъоу зыдыфаем рифыжьэщт.
Seni düşünmeden istediği yere sürecek.
Ущытынэу ущысыныp alэ илъ,
Ayakta durman, oturman varlığın onlara bağlı,
Уепсыхынау ушэсыныр alэ иль,
Seni yüceltmek yada küçültmek onların elinde,
Ухифынэу ухилъхьаныр зэрэфишI,
Dilediklerini yapmak onların elinde,
ДэгъугъэкIэ уеблэмэ ащ апэ ишI.
Onların önüne geçmek istiyorsan iyi ol.
Мэу щытэу ущыIэныр тхьамыкIагъу,
Bu şekilde yaşamak fukaralıktır,
Адыгэмэ мы фэдэхэр бэу яджагъу.
Adığelere bunun gibiler çokça düşmanca.
Адыгэмэ хабзэ дахэр бэу яшъуаш,
Adığelere güzel örf ve adetler çokça uygun,
Щытхъу дахэр Адыгэмэ афэшъуаш.
Güzel övgüler adığelere has, özgüdür.
Тихэгъэгу дгъэгъуныныр тишэны,
Vatanımızı korumak bizim örf adetimizdir,
Тилъэпкъымэ ящыкӀагъэ тишIэны.
Soyumuzun ihtiyaç duyduğu şeyleri yapmak.
КъызэунэкIи укъикӀыжыгъ лIэкъо лъэш,
Her şeyi bırakıp çıktın l’ekolheş. (güçlü, etkin kişi)
КъысэумыIу ар сэ осIон тиунэкъощ.
Sen söyleme, ben sana söyleyeyim vunekoşum.
Тыфэгубжи Урысыжъым тыкъикIыгъ,
Ruslara kızıp vatanımızı terkettik,
Дгъэпыин тӀуи а хэгъэгум тыкъикӀыгъ.
Düşman belleyelim diye o vatandan çıktık.
Типыимэ тялъэӀуныр зэтпэсыгъэп,
Düşmanlarımıza yalvarmayı kendimize yediremedik,
Тидаорэ, тизаорэ хэтынагъэп.
Davamızdan ve savaşımızdan vazgeçmedik.
Урысымрэ тызэзауи къэдгъэзагъ,
Ruslarla savaşıp geri döndük,
ТиӀашэхэр етымытэу къэдгъэнагь.
Silahlarımızı onlara teslim etmedik.
Ащ изао хэтымынэнэу зытэтӀуагь,
Onun savaşını vermek için sözleştik,
ШъхьакIо тфэхъуи темыдэIоу къэдгъэзагь.
Gücümüze gitti, onları dinlemeden geri döndük.
Зэпытыми тихэгъэгу тыкIэдэу,
Devamlı vatanımızındavasını güdüyoruz,
Тэу тыхъуми тигукIае къэтэудэу.
Ne olursa olsun birbirimizi dinliyoruz.
Апэдэдэу тызэрифэу иIагьо,
Öncelikle sürüldüğümüz zaman,
ХъункIэ еттыщт а типыи иплъагьо.
Baskın yapacağımız düşmana beklemedikleri bir anda.
Губжьэу тиIэр тэтыубатэу тежьэжьыщт,
Var olan öfkemizi kırıp döküp gideceğiz,
Типыихэр тихэгъэгу итфыжыщт.
Düşmanlarımızı yurdumuzdan kovacağız.
Іэк1ыбыхэр тихэгъэгу къихьажыгъ,
Yabancılar topraklarımıza yerleştiler,
ТичӀыгухэр псэупIэу ашӀыжыгъ.
Topraklarımızı geçim kaynağı yaptılar.
Тятэ пӀашъэмэ ячылэ бэу дэгъу,
Dedelerimizin yaşadığı yer çok iyiydi,
ТадэжыкIэ къумалыхэр джэгъогъу.
Bize göre içimizdeki hainler nefretlik.
Тинабгъохэр зэтынэкIи тыкъикӀыгъ
Evimizi barkımızı arkada bırakarak terkettik,
ТихапӀэхэр къэтыүнэкIи тыкъикӀыгъ.
Yerleşim yerlerimizi boşaltıp terkettik.
Тигупсэхэр тихэгъэгу шыкIэрашIэ,
Dostlarımızı vatanımızda asıyorlar,
Къэзэкъыжыр тихапIэмэ ащэхъушIэ.
Kazaklar yerlerimizde, yurtlarımızda cirit atıyorlar.
Тятэ пӀашъэмэ яхапIэ тылъэрэплъ,
Ata topraklarımızı vatanımızı araştıralım,
КъытӀукIэщты тигъүсэмэ тапэрэплъ.
Karşımıza çıkacak arkadaşlarımızı bekleyelim.
Лэгъу иIэп тихэгъэгу бэу дэгъу,
Benzeri yok vatanımız çok iyiydi,
ЯтIэ лъапIэ, щыплъэгъуныр зиогъу.
Değerli toprak, görmek bir anlık.
Мы фэдэхэр зэхэсӀуахьэу сыщысыгъ,
Bu tür şeyleri söyleyerek oturuyordum,
Зы кортыри сэтхы фэдэу сыщысыгь.
Sanki bir şey yazıyormuşum gibi oturuyordum.
Ныбджэгъумэ сарихылIи сыунэжьыгъ,
Dostlarımızla kavuşup, mutlu oldum,
СигукIае сырихыли сычэфыгь.
Dertlerimden sıyrılıp, keyiflendim.
Ныбджэгъухэр рэлажьэхэу calyкIarь,
Dostlarımı çalışır durumda buldum,
IэпыIэгьоу къысфэхъухи сагъэунагь.
Yardımcı olup beni mutlu ettiler.
Алахьыр а цIыфымэ ягопагь
Allah o insanlardan razı oldu (memnun kaldı),
Табу тэIо, тымыIомэ хьайнэпагъ.
Eman (af) diliyoruz, dilemezsek ayıptır.
Игъо хъумэ а цIыфыхэр къэсӀотэщт,
Zamanı geldiğinde o insanları anlatacağım,
Яунашъо хэтырэми есIотэщт.
Herşeylerini herkese anlatacağım.
ЯцIэ фэдэу яшэныхэр дэхэдэд,
İsimleri (adları) gibi huyları çokça güzel,
Бэу дэгъугъэ зэрэхьагъэ табудэд.
Çok iyiydi, onların gösterdikleri misyon.
ЗЭУ ШЪУХЪ / BİRLİK OLUN
Сыды чIапIэ шъуисыми,
Her nerede yaşıyorsanız,
Сыды дины шъуитыми,
Hangi inança, dine sahipseniz,
Адыгагъэм шъутемыкI.
Adığelikten vazgeçmeyiniz.
Шъуитхыдэр зы, шъуипасэр зы,
Tarihininiz bir, geçmişiniz bir,
Шъуилъапсэр зы, шъуикӀасэр зы,
Kökleriniz bir, sevdikleriniz bir,
Сыды лIакьоу шъущытыми.
Hangi boydansanız.
Шъуигугъурэ,шъуигъогурэ,
Kaygılarınız ve hedefiniz,
Шъуихэкурэ, шъуибзэгурэ,
Vatanınız ve anadiliniz,
Зэу зэрэщтыр зэхэпшIыкI.
Bir olduğunu anla.
Шъуишэнырэ,шъуихабзэрэ,
Karakteriniz ve gelenekleriniz,
Шъуишъуашэрэ,шъуищабзэрэ
Giyiminiz, kuşamınız,
Зэу зэрэщытым къемыхъумкI.
Olması gerektiği gibi olmasa da.
Зэщым фэдэу шъузэкӀас!
Kardeş gibi birbirinizi sevin!
ЗэмыкӀасэм сыд иуас?
Birbirini sevmeyenin ne değeri var?
ШъузэгукIэгъу, шъузэкӀокIэгъу,
Birbirinize merhamet edin, birbirinize destek verin,
ШъузэIэпкъэгъу, шъузэщыпкъэгъу,
Birbirinizle yardımlaşın, gerçekçi olun,
Шъузэшэогъу, шъузэпшъэшъэгъу,
Kızlar ve erkekler arkadaş olun,
ШъузэIэпы! сыдигьокIи.
Her zaman birlik olun, yardımlaşın.
Зы лъэпкъым шъуригупс,
Aynı soyun canısınız,
ЛIы лъэпкъым шъурикупс,
Adamın hasısınız,
ШъуилIыгъэмэ шъуатемыкI.
Yiğitliğinizden vazgeçmeyiniz.
Шъуищытхъурэ, шъуитхъагъорэ,
Övüncünüzle, mutluluğunuzla,
Шъуигуапэрэ, шъуиIагъорэ,
Hoşnutluğunuzla, arzunuzla,
ШъуишъхьакӀорэ, шъуилъагорэ,
Gururunuzla, bakış açınızla,
ШуигухахъукI, шъуигухэкӀыкI,
Öfke ve gücenme de,
Зэдэшъощтэ зэпстэумкIи,
Elbirliği yapıyorsunuz hepiniz,
ЗэдышъуиIахь сыдигьокӀи.
Ezelden beri paydaşsınız.
ШъуигущаӀэ шъутэмыкI.
Sözünüzden caymayın.
ІэшIэыми, къиными.
Kolaysa da zorsa da.
УигъэпцIэщтэп Адыгэм,
Asla seni kandırmaz adığe,
ЕпцIыжыщтэп ар лIыгъэм,
Adamlığından, yiğitliğinden vazgeçmeyecek,
ИгущаIэу ытыгъэм.
Verdiği söz de durur.
ШъузэрэгъашIу, шъузэрэлъыт,
Birbirini onurlandırır, saygı gösterir,
ШъузэрэкӀас, шъузэрэубыт,
Birbirinizi sevin,birbirinizi tutun sarılın,
ЗыкIи шъузэбгъодэмыкI.
Asla birbirinizden ayrılmayın.
ШъузэIэщэгъу, шъузэшъошэгъу,
Birbirinizle yardımlaşın, birbirinizi arka çıkın,
Шъузэгъунэгъу, шъузэпыщэгъу,
Birbirinize yakınlaşın, dost samimi olun,
Шъуилъэпкъыхэр шъуигу ерэгъу,
Kökünüzüne, soyunuza karşı merhametli olun,
Шъузэмыджагъу, шъузэмышухъуагъу,
Birbirinizden nefret etmeyin, birbirinizi kıskanmayın,
Шъузэмыпыи тэу шъухъуми.
Birbirinize düşman olmayın her koşulda.
ШъуизэхэхыкI, шъуигулъытыкI,
Anlayışlı olun, birbirinize değer verin,
ШъуигупшысыкI, шъуигуилъыкI,
Düşünceli olun, candan olun,
ШъуигукӀаикI, шъуигухэлъыкI.
İhtiyacınızla, dilkeklerinizle.
АдыгэкIэ зэу орэхъу,
Adığelik bir olsun,
Амырымэ шъоунэхъу.
Değilse mahvoluyorsunuz.
Адыгэри дэкӀагьэм,
Adığe de yıkıldığında,
Губгъэ нэкӀым икӀагъэм,
Düzlükte devrilen,
Уае дэим IукӀагъэм
Sağanak yağmura denk gelen,
Зи къелырэп мэунэхъу.
Hiçbirşey kalmadan yok oluyor.
Шъузэкъощэу шъузэщыти,
Kardeşçe olarak duruşunuz, bir olsun,
Гоу шъүиIэхэр зэу щытыти,
Sıkıntı dertleriniz bir olsun,
Шъузэфэшъхъу зэпытыти,
Birbirinize saygınız daim olsun,
Адыгагъэм шъуфэлIагь
Adığelik için öldünüz,
Шъуихэгъэгу шъущылӀагь.
Vatanınızda öldünüz.
Шъуикъин мыкIэкӀыми
Zorluklarınız az değilse de,
Адыгагъэм шъутемыкI.
Adığelikten ayrılmayın.
Къулэджаем дэнагъэр,
Derede (çıkmazda) kalanlar,
Нэнхыишхом хэнагъэр,
Denizde tusunamiye yakalanan,
Дэшъущыжыным шъуегупшыс,
Oradakileri kurtarmayı düşünün,
Гугъу шъуимыIэу шъущымыс.
Amaçsız ve kaygısız oturmayın.
Адыгэм щыхъугъэр,
Adıgey vatanında olan,
Лъэпкъым хъатэу ыхъугъэр
Halkının verdiği çetin mücadele,
МэфаемкIэ бэу мэхъу,
Kara günler çok oluyor,
ШъуищыIакIэ зыухъуагъэр,
Düzeninizi bozanlar,
Азы уаеу къэуагъэр.
Bize vuran tufan gibi.
Шъупсауми,шъухьадэми,
Diri de olsanız, ölseniz de,
Емардж шъузэбгъодэмыкI,
Ne olur birbirinizden kopmayınız,
Зэмызыхэр мэунэхъу.
Birlikte olmayanlar(ayrışanlar) mahvoluyor, yok oluyor.
ХЫЫДЖРЭТЫМ ЫПЭКІЭ / HİCRETTEN ÖNCE
Аяай гущ а мафэ дахэхэр, а мафэ нэфыхэр, а хэку дахэхэр тэдэ къэнагъ?
Vay anam vay, o güzel ve aydınlık günler, o güzel yurtlar nerede kaldı?
Ащыгъом щыIагъэ адыгагъэр, сэхьэты мафи.
O zamanki adığelik, mutluluk anı idi.
КӀалэхэр бланэхи.
Çocuklar gürbüz.
Пшъашъэхэр къодани, загъэщи.
Kızlar sırım gibi kendilerini şişinip, böbürleniyorlar.
Нысэхэр дахи, хъупхъи, мэчэрэзи, мэлъэрази.
Gelinler güzel, hamarat, ortalıkta dönüyor ve koşuşturuyorlardı.
Ныохэр дэхэ Iуали, гукIэгъухи, Iазэхи, къабзэхи, гуащэхи.
Yaşlı kadınlar tatlı dilli, merhametli, maharetli temiz ve hanım efendilerdi.
Тхьэматэхэр псауоу, яжакIэхэр бзыуцыфым фэдэу, нурым зэрилъасэу, ибэмэ гукIэгъу афашIэу, сыды фэдэ цӀыфыхи ахэр?
Thamateler sağlıklı, sakalları pamuk gibi (aksakallı), nur içinde yüzüyorlar, öksüzlere, yetimlere merhamet ediyorlardı, ne biçim insanlardı onlar?
Ахэмэ alopэр Іуагъэу, ашӀэрэр шӀагъэу, хъоу щтыгь.
Onların söyledikleri dinlenirdi, dedikleri yapılırdı, dedikleri olurdu.
Ащыгьом щытагъэ цIыфыхэмэ, тятэжъы, тянэжъы, тикъощыхэмэ лъы акIэтыгь.
O zamanın insanlarında dedemizin, ninemizin, kardeşlerimizin asil kanı vardı.
Адыгагъэм пае лIэу щытыгъэх.
Adığelik için canlarını veriyorlardı.
КӀалэ цӀыкӀухэр нуры гъэшIыгъ пIонэу пщэрэу, дахэу, къабзэу, гум ихьэу, нэутхэу, чэфым зэрилъасэхэу щтыгъэх.
Küçük çocuklar nurdan yaratılmış gibi gürbüz, güzel, temiz, kalpten, uyanık, keyif içinde bulunuyorlardı.
Унагъомэ гугъ арилъыгъэп.
Ailelerin derdi tasası yoktu.
ЦIыфыхэр джэгоу, шхэу, гушloy щтыгъэх.
İnsanlar eğlenerek, yemek yiyerek, mutluluk ve neşe içendeydiler.
Ащыгъом мэлыр, былымыр хъоеу щыIагъ.
O zamanlarda koyun, hayvan bol ve sınırsızdı.
Сыд тшхын, сыд зыщытлъэн alоныр ашIэу щтыгъэп, хъоры щэрыгъэ ялагъэп.
Ne yiyelim, ne giyelim gibi bir dertleri ve kötü niyetleri de yoktu.
Пшъашъэхэмэ дышъэ радэу щтыгь. Іэпэ щыбсэхэр ашӀыщтыгъ.
Kızlar altın sırmalı idiler, el işleri ve dikiş nakış yapıyorlardı.
Нысэмэ абзэу щтыгъ, адэу щтыгь.
Gelinler terziydi, biçip dikiyorlardı.
КӀалэмэ къащэу щтыгь.
Gençler evleniyorlardı.
Нысэщэшхо хъоу щтыгъ.
Büyük görkemli düğünler olurdu.
Пшъашъэхэр дакӀомэ джэгушхо ашӀэу щтыгь.
Kızlar evlendiklerinde büyük eğlenceler yapıyorlardı.
Шыгъачъэ, шъодзын, шхонч еон.
At yarışı, deri atma, silahlı atış,
Ахэр сыдэу джадэу хъоу щтыгь.
Onlar ne kadar iri ve görkemIiydi.
Гъунэгъухэр зы уанегъу фэдагъэх.
Konu komşu bir aile gibiydiler.
Бай, тхьамыкIэ зэдеӀэжьэу щтыгъэж.
Zengin fakir birbirleriyle yardımlaşıyorlardı.
Зэрэгъэпыи щтыгъэхэп.
Aralarında küslük yoktu.
Пщыр пщэу, тхьаматэр тхьаматэу, хэгъырыер шъхьафэу, кӀалэм зишӀэжьэу, иныхэр агъашloy, цIыкӀухэр шloy алъэгъоу щтыгъ.
Bey beydi, thamate thamate idi, hizmetkarlar onlardan ayrıydı, çocuklar bilinçli, büyüklere saygılıydılar, küçükleri çok seviyorlardı.
Адыгэмэ ящыкӀагьэ ежьыхэмэ агъэцакIэу щтыгъ.
Adığeler kendi ihtiyaçlarını kendi kendilerine görüyorlardı.
Ныомэ аджэу, нысэмэ ашӀэу, пшъашъэмэ адэу щтыгъ.
Yaşlı kadınlar eğirir, gelinler yapar, kızlar dikerlerdi.
Тхьаматэмэ аукъэдэу щтыгь.
Thamate’ler planlayıcıydılar.
ЛIымэ ашӀэу, агъэцакIэу щтыгь.
Adamlar planları uygulayarak yerine getiriyorlardı.
КӀалэмэ ашхэу щтыгъ.
Çocuklar hazırdan yiyorlardı.
Оры сэры щыӀагъэп.
Aralarında sen’lik ben’lik yoktu.
Узы ахэлъыгъэп, азэхэр щытагъ.
Aralarında bulaşıcı hastalıkları yoktu, şifacılar işlerinin ehliydiler.
Сымаджэу хъурэм Лъыплъэхэу щтыгь.
Hasta olanları gözetleyip, takip ediyorlardı.
Лъытэ зимыIэр зыхагъэсыщтыгъэп.
Saygısızları aralarında barındırmazlardı.
ЗагъэшӀожыт, залъытэжыт.
Birbirlerini yüceltip, kendilerine değer veriyorlardı.
Адыгагъэм пае мылIэн, зымыгъэлIэн ахэтыгъэп.
Çerkeslik için ölmeyecek, kendini feda etmeyecek aralarında insan yoktu.
Яшъуашэхэр адыгэ шъуашэу, адыгагъэм пылъыхэу цIыфыгъэх.
Anlayışları adığe anlayışı, çerkesliğe bağlı insanlardı.
Ахэмэ адыгагъэ зыушӀоищт зы шӀагъэ, зы Iуагъэ къагъэшӀоныеп.
Onların içerisinde adığeliği kirletecek bir şey yapan bir laf söyleyene asla değer vermezlerdi.
Фэмыфыгъэр АдыгэкӀэ алъытэу щтыгъэп, ахэмэ ащыщ зы горэм уадыгэ рарэӀуи, зиукӀыжыни, зигъэкӀодыжыни.
Uğursuz, yaramaz kötü insanları Adığe olarak saymıyorlardı. Onlardan herhangi birine (hata yapanlara) Sen çerkesmisin sözüne karşılık kendisini öldürür, yok olurdu.
Адыгъэмэ alopэp агъэпцIыжьэу щтыгъэп, агъэшъыпкъэу щтыгь.
Adığeler söylediklerinin tersini yapmazlar, yalan söylemezlerdi, Sözünde durur, verdiği sözü gerçekleştirirlerdi.
Адыгагъэм пае зыпсэ зымытын ахэтыгьахэп.
Adığelik için canını veremeyecek kimse yoktu.
ХЪУТБЭ / HUTBE
Щытхъор Тхьэ лъапIэм фэшуащ, дууахьы лъапIэхэр пегъумбарым ишъуащ.
Övgü Allaha mahsustur, kıymetli dualar da peygambere layıktır.
Тхьэм инэшIу къытщыфагь.
Allah bize iyi gözle baktı.
ШӀугъэ аджи къытфишIыгь.
Bizlere çok iyilikler de yaptı.
ТигъэшӀуагъ, Адыгэ быслымэнэу тыкъигъэшIыгъ.
Bizleri değerli kıldı, bizleri çerkes müslüman olaraktan yarattı.
ТхьэлъэIу зыфытигъэшIыгъ, игукIэ къытипэсыгъ, ик1уак1э къытнигъэсыгь.
Bizleri kendisine duacı kıldı, kalpten bizim için iyi dilekler dileyip, gücünü kudretini bizlere ulaştırdı,
Тигъэпсэуагъ, тигъэпсэугь, къытэгопагъ.
Bizleri sağlıklı kıldı, çalışmamızı sağladı, bizi memnun etti.
Гъэгор къегъэсы, гъажъор егъэсы.
Yılları birbiri ardına getiriyor, mahsülleri ekinleri olgunlaştırıyor.
Адыгэр къабзэу, пабзэу, чэрхъыгъэу, лъэгъупхъэу къигъэхъугъ.
Adığeleri temiz, ak pak,noksansız, görmeye değer, dört dörtlük yarattı.
Ишэн, ихабзэ, ибзэ дэгъоу, екloy ыгъэхъугъ.
Kültürünü, örf adetini, dilini güzelce uygun şekilde yarattı.
ЧӀым илъапIэ, Нартымэ ячIапIэ тфигъэшъошагъ.
Yeryüzünün en değerli yerini,Nart’ların yurdu olarak layık gördü.
ЛӀыгъэм, цIыфыгъэм тыщишIагь.
Erkekliğin, insanlığın yolunda yürüttü.
Псым иIэшIу тешъо, жьым иIэшӀукIэ тэфапщэ.
Suyun en tatlısını içiyoruz, havanın en temizini soluyoruz.
Дышъэ къушъхьэмэ татес, тыжыны Іуашъхьэмэ тахэс.
Altın dağlarda oturuyoruz, gümüş tepeler arasında yaşıyoruz.
Мыжъо лапӀэр изэу илъ.
Değerli taşlar madenler çokça var.
ЧӀышъхьэ мышъхьэр чъыгым пыль.
Ağaçlarımız çeşit çeşit meyvelerle dolu.
ГъучIыр, мэзыр, мэшыр хъоеу щыт.
Demir, orman, tarla çokça var.
Пхъэр, псыр мыухынэу щыт.
Sonsuz bitmeyecek odun ve sularımız var.
Зышъумыгъэхыеу сыдэ шъущыт?
Niçin kımıldamadan hareketsiz duruyorsunuz?
Дагъэр къыкIэжъугъэкI, дышъэ къыпэткӀукI.
Yağı (petrolü) çıkarınız, altın damlıyor.
Мэщыр дэгьоу къекӀы, чӀылъэр егъэнэфы, гухэр егъэчэфы.
Verimli tarlalarımız ekinleri aydınlatıyor, kalpleri coşturuyor.
Псэушъхьар бэдэд, хъуны щхыныр ай фэд.
Hayvanlarımız çokça, yiyecek içeceklerimiz de onun gibi bol.
Ябылымыгъэ тэрэшIэ, яфэшъуашэ тэрэшIэ.
Kıymetini bilelim, uygun olanını yapalım.
ТхьэлъапIэм шъуфэпсэу, шъуихэгъэгуи шъуфэлажь.
Ulu tanrı için kulluk edin, vatanınız için çalışın, çabalayın.
Армэуэу тыщэрэмыс, ищыкӀагъэ тэрегупшыс.
Beceriksiz tembelce oturmayalım, gereğini düşünelim.
ТэрэтхьамыкIэ тэрэбай, тичIылъапIэ дгъэхъыен фай.
Fakir olmayalım, zengin olalım, yurdumuzu titretmemiz gerekli.
Тихэгъэгу зэтэрэгъафэ.
Yurdumuzu düzenleyelim.
ТицIыфыгъэ тэрэгъэнафэ.
İnsanlığımızı aydınlığa çıkaralım.
Уй Аллахь, кӀуакӀэмрэ, гукIэмрэ къытӀугъакI.
Ey Allahım gücümüzü ve imanımızı bizlere ulaştır.
Быны кӀалэхэр къэгъэхьакI.
Ailemizi ve cocuklarımızı koru.
Титхъагъо, типсэуагъэ къыщыумыгъакI.
Mutluluğumuzdan ve sağlığımızdan bizleri eksik bırakma.
Пый къытхэумыгъабз, узы кытхэумыгъа, lae къытфэумыгъэхъу, хъоеу былым къытэт.
Aramıza nifak girmesin, hastalık olmasın, çirkinlikler olmasın, bizlere bolca mal-mülk hayvan ver.
О Аллахь! ЩыIэм зэужэу уигъэшӀуагь.
Ey Allahım olan herkes seni yüceltti.
ЗэрэщыIэр о уишIуагъ.
Var olan senin iyiliğin.
ШӀугъэ къытэгъэхъулI, тыгухэлъ къытдэгъэхъу.
Bizleri iyiliklerle buluştur, kalbimizdekileri, dileklerimizi gerçekleştir.
Yazan Time Seyin Türkçeye çevirenler Kofi Abdülkadir Ağ, Hapepxı Faruk Akın, Lhıhujıko Hakan Özeker Seslendiren Lhıhujıko Hakan Özeker